Don Quảng Ngãi
Don Quảng Ngãi mộc mạc, không cầu kỳ trong công thức chế biến nên ở đâu cũng có thể thưởng thức. Đó là một suy nghĩ hoàn toàn sai lệch, muốn thưởng thức don chính tông thì phải đến Quảng Ngãi và chỉ phải đến Quảng Ngãi.
Bởi vì chỉ có mỗi tỉnh thành này mới có con don, nó chỉ xuất hiện ở sông Trà và sông Vệ. Những loại ‘don’ mà bạn thưởng thức trên các thành phố khác, thực ra chỉ là con hến mà thôi.
Don Quảng Ngãi không trùng lặp với bất kì món ăn nào trong ẩm thực nước ta. Miếng bánh tráng giống dai dai, thơm dịu mùi gạo tẻ được bẻ nhỏ cho vào tô. Nước don nóng hổi, chan vào tô bánh tráng.
Hương vị nguyên sơ, tươi ngọt còn vương vấn nơi đầu lưỡi, cắn thêm một trái ớt sim là tuyệt không còn gì để tả. Món này ăn ngon nhất là vào mùa đông, trời lạnh mà được thưởng thức tô don nóng hổi thì còn gì bằng?!
Vào mùa khô hạn, tức là tháng 4 – 5 là don bắt đầu xuất hiện, người dân địa phương quanh hai con sông Trà và sông Vệ bắt đầu đi cào don. Cũng không ít người cho rằng, thời điểm tháng 7 âm lịch cũng là lúc don xuất hiện nhiều nhất.
Những con Don Quảng Ngãi nhỏ xíu, vùi mình trong cát biển nên để cào được những con don ấy, đó là cả một quá trình ‘chiến đấu’ đầy kinh nghiệm. Lỡ hôm nào gặp phải nước lớn thì người cào don dù có ngâm mình vài tiếng đồng hồ cũng không kiếm đủ một kg don để cho người nhà thưởng thức, đừng nói là phải bán đi.
Vậy nên, bạn nào có cơ hội du lịch Quảng Ngãi thì đừng bỏ qua cơ hội thưởng thức món Don Quảng Ngãi này nha.
Nếu bạn không phải là dân sành ăn hay có hiểu biết nhất định về don thì chắc chắn sẽ dễ lẫn lộn giữa don và hến.
Dù chúng cùng chung họ hàng, tổ tông nhưng dẫu có thêm bao nhiêu loại gia vị nhưng nếu trong tô không phải là những con Don Quảng Ngãi có màu vàng nhẹ, những tua hồng bao quanh thì hương vị chẳng phải chính tông, cũng chỉ là hến mà thôi.
Mà hến thì nơi nào chả có?! Vậy nên nếu muốn thưởng thức don Quảng Ngãi thì nên đến đây vào lúc mùa hè, mùa có nhiều don chứ hẹn nhau vào dịp tết thì chẳng còn con don nào để ‘xơi’.
Don sau khi được cào về, người ta ngâm nó trong nước lạnh để ra bớt cát, rửa thật sạch. Đun sôi nồi nước, cho don vào khuấy đều tay để don há miệng.
Nước luộc Don Quảng Ngãi thì cho vào một cái nồi lớn khác, nêm nếm gia vị sao cho vừa miệng. Don nên nấu nhạt hoặc vừa ăn, chứ mặn thì mất đi độ ngọt thanh tuyệt vời của nó. Riêng những con don sau khi luộc thì cho vào rổ, đãi lấy ruột, bỏ đi phần vỏ.
Nếu bạn thích ăn béo thì cho ít dầu vào chảo, phi thơm ít hành tỏi rồi xào phần ruột don. Bẻ miếng bánh tráng sống vào tô, đổ nước don vào, thêm những con Don Quảng Ngãi, rắc thêm hành tây và hành lá cắt mỏng, lại rắc vài hạt tiêu. Vậy là bạn đã có một tô don hương vị chính tông xứ Quảng rồi đấy.
Món ngon Don Quảng Ngãi này có thể dùng kèm với bánh tráng gạo nướng, vắt thêm miếng chanh, ăn với vài quả ớt sim, don nóng hổi, ớt cay, vừa ăn vừa hít hà.
Hương vị thanh ngọt, hấp dẫn, không bao giờ ngán, một mình xơi một lúc gần 2 tô mới đã miệng. Nếu bạn muốn thay đổi khẩu vị, những con Don Quảng Ngãi ấy đem đi xào với hành tây, thêm ít rau răm rồi xúc với bánh tráng nướng cũng cực kỳ hấp dẫn.
Ở Sài Gòn cũng nhiều nơi treo bảng bán món don nhưng thực sự thì đó chỉ là những con hến, không có hương vị đặc trưng thanh mát như ở Quảng Ngãi.
Dù có thêm hay bớt vô số loại gia vị, đầu bếp có khéo léo đến đâu thì cũng khó có thể lừa nổi vị giác của những thực khách đã từng nếm thử một lần tô don ở Quảng Ngãi.
Bạn có thể thưởng thức món Don Cổ Lũy ở Quán Don Cổ Lũy Cô Thôn, địa chỉ: 115 Chu Văn An, Nghĩa Lộ, Quảng Ngãi
Món Don Quảng Ngãi không chỉ đơn thuần là món ăn đặc sản, đại diện cho ẩm thực của Quảng Ngãi mà nó còn mang cả hơi thở, văng vẳng đâu đây là cuộc sống nắng gió của những con người hiền lành, chân chất xứ Quảng!!!