Thuốc lào là đặc sản ở đâu?

Hương khói lam chiều: Thuốc lào, đặc sản của miền nào?

Thuốc lào, một nét văn hóa đậm chất thôn quê, đã ăn sâu vào đời sống của người Việt, đặc biệt là ở khu vực đồng bằng và trung du Bắc Bộ. Hình ảnh ông lão ngồi bên điếu cày, nhả khói lam chiều bảng lảng đã trở nên quen thuộc, gần gũi, như một phần không thể thiếu của bức tranh làng quê yên bình. Vậy, có thể coi thuốc lào là đặc sản của vùng đất nào?

Câu trả lời không đơn giản chỉ là một địa danh cụ thể. Nói thuốc lào là “đặc sản” của Bắc Bộ, cụ thể hơn là vùng đồng bằng và trung du, có lẽ sẽ chính xác hơn cả. Từ Hà Nội, Hà Nam, Ninh Bình, qua Thái Bình, Nam Định, cho tới vùng đất tổ Phú Thọ, hương thơm nồng nàn, cay xè của thuốc lào len lỏi khắp xóm làng, ngõ phố. Thậm chí, ranh giới văn hóa thuốc lào còn vượt qua cả dãy Hoành Sơn hùng vĩ, lan tỏa đến tận vùng đất Quảng Bình, dừng chân ở khu vực Đèo Ngang, tạo nên một nét chấm phá độc đáo trong bức tranh văn hóa miền Trung.

Tuy nhiên, nếu chỉ nói thuốc lào là đặc sản của đồng bằng Bắc Bộ thì chưa hẳn đã đầy đủ. Cây thuốc lào không kén đất, dễ trồng, dễ thích nghi, nên nó còn bén rễ ở cả những vùng núi cao phía Bắc. Từ những thung lũng xanh ngát của các tỉnh miền núi phía Bắc như Hà Giang, Cao Bằng, Lào Cai, đến những bản làng heo hút của đồng bào các dân tộc thiểu số, hình ảnh người dân trồng và sử dụng thuốc lào cũng không hề xa lạ. Họ coi thuốc lào như một phần của đời sống tinh thần, một phương tiện giao lưu, kết nối cộng đồng. Vùng đất miền Tây Thanh Hóa – Nghệ An, nơi giao thoa giữa miền núi và đồng bằng, cũng là một trong những địa phương có truyền thống trồng và sử dụng thuốc lào lâu đời.

Tóm lại, thuốc lào không phải là đặc sản của một địa phương cụ thể, mà là một nét văn hóa đặc trưng của nhiều vùng miền trên đất nước Việt Nam, đặc biệt phổ biến ở đồng bằng và trung du Bắc Bộ, lan tỏa đến khu vực Đèo Ngang và hiện diện ở nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc cũng như khu vực miền Tây Thanh Hóa – Nghệ An. Mỗi vùng miền lại có những cách chế biến, sử dụng và thưởng thức thuốc lào riêng, tạo nên sự đa dạng và phong phú cho nét văn hóa độc đáo này.