Ai là người đầu tiên ở Quảng Bình thi đỗ trạng nguyên?

Dương Văn Nga: Ánh Sao Khuê Duy Nhất Trên Bầu Trời Khoa Bảng Quảng Bình

Xứ Quảng Bình, mảnh đất đầy nắng gió miền Trung, không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp hùng vĩ của non xanh nước biếc, mà còn tự hào là quê hương của những con người kiên cường, bất khuất. Trong dòng chảy lịch sử khoa bảng Việt Nam, cái tên Dương Văn Nga như một ngôi sao khuê sáng chói, ghi dấu ấn sâu đậm với tư cách là người con Quảng Bình đầu tiên và duy nhất đỗ Trạng nguyên.

Sinh năm 1474 tại làng Lương Xá, tổng Thuận Bài, huyện Phong Lộc, phủ Quảng Bình, nay là thôn Lương Trung, xã Hải Phú, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, Dương Văn Nga lớn lên trong một gia đình nông dân bình dị. Từ thuở ấu thơ, ông đã nổi tiếng thông minh, ham học. Chuyện kể rằng, nhà nghèo không có đèn đọc sách, cậu bé Nga thường bắt đom đóm bỏ vào vỏ trứng để lấy ánh sáng học bài. Hình ảnh cậu bé miệt mài học tập dưới ánh sáng lập lòe của những chú đom đóm đã trở thành biểu tượng cho tinh thần hiếu học, vượt khó của người dân Quảng Bình.

Năm 1496, dưới triều vua Lê Thánh Tông, kỳ thi Đình được tổ chức long trọng tại kinh thành. Trong số hàng ngàn sĩ tử khắp cả nước đổ về ứng thí, chàng trai trẻ Dương Văn Nga, khi ấy mới 22 tuổi, đã xuất sắc vượt qua tất cả, giành vị trí cao nhất – Trạng nguyên. Tin vui vang dội khắp kinh thành, rồi nhanh chóng lan về quê nhà, khiến cả làng Lương Xá chìm trong niềm hân hoan, tự hào. Cái tên Dương Văn Nga được khắc ghi vào lịch sử khoa bảng nước nhà, trở thành niềm kiêu hãnh của mảnh đất Quảng Bình quanh năm bão lũ.

Sau khi đỗ đạt, Dương Văn Nga được triều đình trọng dụng, làm quan trải qua hai triều vua Lê Hiến Tông và Lê Túc Tông. Ông nổi tiếng là vị quan thanh liêm, chính trực, hết lòng vì dân vì nước. Tuy sử sách không ghi chép nhiều về sự nghiệp làm quan của ông, nhưng với danh hiệu Trạng nguyên, có thể thấy Dương Văn Nga là người có tài năng, đức độ, được triều đình tin tưởng giao phó trọng trách.

Dù thời gian đã trôi qua hơn 5 thế kỷ, nhưng câu chuyện về Trạng nguyên Dương Văn Nga vẫn được người dân Quảng Bình truyền tụng từ đời này sang đời khác. Hình ảnh cậu bé nghèo hiếu học, miệt mài đèn sách dưới ánh sáng đom đóm, rồi trở thành vị Trạng nguyên tài ba, đức độ, đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho các thế hệ trẻ Quảng Bình noi theo. Tên tuổi ông không chỉ là niềm tự hào của quê hương, mà còn là biểu tượng sáng ngời cho tinh thần hiếu học, vượt khó vươn lên của người dân Việt Nam.

Cho đến nay, Dương Văn Nga vẫn là người con duy nhất của Quảng Bình đạt được danh hiệu Trạng nguyên. Điều này càng làm tăng thêm giá trị, ý nghĩa của kỳ tích mà ông đã đạt được, khẳng định truyền thống hiếu học của mảnh đất đầy nắng gió này. Câu chuyện về Trạng nguyên Dương Văn Nga sẽ mãi là một trang sử vàng son trong lịch sử khoa bảng Quảng Bình, là ánh sao khuê duy nhất tỏa sáng trên bầu trời khoa cử của vùng đất này.