Mỗi năm Việt Nam có bao nhiêu tiến sĩ?

Con số 12.000 tiến sĩ được đào tạo tại Việt Nam năm 2021, thoạt nghe có vẻ ấn tượng, nhưng khi đặt trong bối cảnh khu vực và quốc tế, con số này lại hé lộ một thực tế phức tạp hơn nhiều về bức tranh nguồn nhân lực trình độ cao của đất nước. Liệu đó có phải là một thành tích đáng tự hào, hay chỉ là bước khởi đầu chập chững trên hành trình hội nhập và phát triển?

Câu trả lời không hề đơn giản. 12.000 tiến sĩ, một con số tượng trưng cho bao nỗ lực không mệt mỏi của các nhà khoa học, giảng viên và sinh viên, những người đã dành nhiều năm tháng miệt mài nghiên cứu, cống hiến cho sự phát triển tri thức quốc gia. Họ là những người gánh trên vai trọng trách kiến tạo tương lai, là nguồn lực quý giá cho sự đổi mới và phát triển bền vững. Thành quả này là minh chứng rõ nét cho sự đầu tư ngày càng tăng của Chính phủ vào giáo dục và nghiên cứu khoa học.

Tuy nhiên, khi so sánh với các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á hay các nước thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), con số này lại trở nên khiêm tốn. Nhiều quốc gia có quy mô dân số và nền kinh tế tương đương, thậm chí nhỏ hơn Việt Nam, lại có số lượng tiến sĩ được đào tạo cao hơn đáng kể. Điều này đặt ra những câu hỏi về hiệu quả đầu tư, về sự cân đối giữa số lượng và chất lượng, và đặc biệt, về sự đáp ứng nhu cầu thực tiễn của đất nước.

Liệu 12.000 tiến sĩ đó có được phân bổ hợp lý vào các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế? Liệu chất lượng đào tạo có đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của thị trường lao động và xu hướng toàn cầu hóa? Đây là những câu hỏi cần được đặt ra và trả lời một cách thẳng thắn. Sự chú trọng vào số lượng mà chưa thật sự quan tâm đến chất lượng, hoặc sự thiếu vắng sự liên kết chặt chẽ giữa nghiên cứu khoa học với thực tiễn sản xuất kinh doanh, có thể dẫn đến tình trạng lãng phí nguồn lực và thiếu hiệu quả.

Tương lai đòi hỏi Việt Nam phải có một chiến lược tổng thể, bài bản hơn nữa trong việc đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao. Không chỉ đơn thuần tăng số lượng tiến sĩ, mà còn phải nâng cao chất lượng đào tạo, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà khoa học trẻ phát triển, khuyến khích nghiên cứu ứng dụng, thúc đẩy sự liên kết giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp. Chỉ khi đó, con số 12.000 tiến sĩ, hay thậm chí một con số lớn hơn nhiều trong tương lai, mới thực sự phản ánh sức mạnh trí tuệ và đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của đất nước. Con đường phía trước vẫn còn rất dài, đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng nghỉ của cả hệ thống.