Môn học gì là khó nhất?

Khó nhất… một câu hỏi tưởng chừng đơn giản, nhưng lại mở ra một vực sâu thăm thẳm của chủ quan. Môn học nào khó nhất không phải là câu trả lời tuyệt đối, mà phụ thuộc vào từng cá nhân, khả năng tiếp thu, sở thích và thậm chí cả tâm trạng của người học. Tuy nhiên, nếu phải chọn ra một ứng cử viên nặng ký cho danh hiệu “khắc nghiệt nhất”, Triết học, đặc biệt trong năm nhất đại học, chắc chắn sẽ nằm trong top đầu.

Không phải vì Triết học thiếu tính thực tiễn, mà chính bởi tính chất trừu tượng, đòi hỏi sự vận động tư duy ở một tầm cao khác biệt so với các môn học khác. Nếu Toán học đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối trong tính toán, Vật lý yêu cầu khả năng hình dung không gian và vận động, thì Triết học lại thách thức khả năng tư duy phản biện, khả năng phân tích, tổng hợp và… đặt câu hỏi. Đó không đơn thuần là việc học thuộc lòng các học thuyết, mà là việc thấu hiểu chúng, thảo luận chúng, và thậm chí, chỉnh đốn chúng bằng chính suy nghĩ của mình.

Năm nhất đại học, bước chân vào giảng đường với bao mơ mộng, bỗng chốc bị “đánh gục” bởi những khái niệm trừu tượng như hiện hữu, bản thể, ý thức, vô thức… Những triết gia vĩ đại, với ngôn từ sắc bén, logic chặt chẽ nhưng cũng đầy ẩn dụ, trở thành những “thử thách” không hề dễ dàng vượt qua. Việc phân biệt chủ nghĩa duy vật với duy tâm, lý tính với cảm tính, hay tìm kiếm chân lý trong ma trận triết lý, đòi hỏi sự kiên trì, nhẫn nại và… một chút “điên rồ” để dám bước vào cuộc chơi của tư tưởng.

Nhưng điều khiến Triết học trở nên “khó nhằn” hơn nữa, nằm ở chính sự mơ hồ của nó. Không có một đáp án chính xác, duy nhất. Mỗi triết gia, mỗi trường phái, mỗi cá nhân đều có thể có những quan điểm, những lý giải khác nhau. Điều này, vừa là điểm hấp dẫn, lại vừa là điểm khó khăn. Nó đòi hỏi người học phải chủ động tìm tòi, khám phá, xây dựng nên lập trường tư duy của riêng mình, thay vì thụ động tiếp nhận những kiến thức có sẵn.

Vì vậy, Triết học không chỉ là một môn học, mà là một cuộc hành trình, một cuộc đấu tranh tư tưởng, đòi hỏi sự dũng cảm để đối mặt với sự mơ hồ và sự khiêm nhường để thừa nhận giới hạn của chính mình. Và chính sự “khó” ấy, lại tạo nên sức hút đặc biệt, khiến nhiều người say mê, miệt mài tìm kiếm, để rồi cuối cùng, tìm thấy trong đó, không chỉ là kiến thức, mà còn là sự trưởng thành và phát triển của chính bản thân. Vậy nên, khó nhất, hay không, vẫn là một câu hỏi mở, tùy thuộc vào mỗi người, mỗi hành trình…