GDP thực và GDP danh nghĩa là gì?

GDP: Cái nhìn xuyên thấu bức tranh kinh tế qua hai lăng kính

Thường trực trong các bản tin kinh tế là hai thuật ngữ quen thuộc: GDP danh nghĩa và GDP thực. Tuy cùng đo lường tổng sản phẩm quốc nội (GDP), hai chỉ số này lại cung cấp những bức tranh khác nhau về sức khỏe nền kinh tế, giống như việc xem xét một bức tranh dưới ánh sáng ban ngày và ánh sáng đèn huỳnh quang. Hiểu rõ sự khác biệt giữa chúng là chìa khóa để phân tích chính xác tình hình kinh tế một quốc gia.

GDP danh nghĩa, hay còn gọi là GDP hiện hành, đơn giản là tổng giá trị tất cả hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất trong một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm hoặc một quý), tính theo giá hiện hành của thời điểm đó. Hãy tưởng tượng một chiếc bánh mì năm nay giá 10.000 đồng, và năm sau giá 12.000 đồng. Nếu số lượng bánh mì sản xuất ra không thay đổi, GDP danh nghĩa sẽ tăng lên do sự gia tăng giá cả. Do đó, GDP danh nghĩa dễ bị tác động mạnh mẽ bởi lạm phát. Nó phản ánh giá trị sản lượng theo giá cả thị trường hiện tại, nhưng không phản ánh chính xác sự tăng trưởng kinh tế thực sự. Một mức GDP danh nghĩa cao không nhất thiết đồng nghĩa với nền kinh tế phát triển mạnh mẽ, nó có thể chỉ đơn thuần là do giá cả tăng vọt.

Ngược lại, GDP thực là một thước đo chính xác hơn về sức khỏe kinh tế. Nó phản ánh tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất, nhưng được điều chỉnh theo lạm phát. Tức là, giá trị của hàng hóa và dịch vụ được tính toán dựa trên giá cả của một năm cơ sở nhất định, thường được gọi là năm giá cố định. Quay lại ví dụ bánh mì, nếu sử dụng năm 2022 làm năm giá cố định, thì GDP thực sẽ tính giá trị của bánh mì ở mức 10.000 đồng cho cả năm 2022 và năm 2023, dù giá bán thực tế có thay đổi. Như vậy, GDP thực loại bỏ ảnh hưởng của biến động giá cả, chỉ tập trung vào thay đổi về số lượng hàng hóa và dịch vụ sản xuất ra. Sự gia tăng GDP thực cho thấy một sự tăng trưởng kinh tế thực sự, phản ánh sự cải thiện về năng suất và sản lượng.

Tóm lại, GDP danh nghĩa cho thấy bức tranh hiện tại, đầy màu sắc nhưng dễ bị nhiễu bởi các yếu tố bên ngoài như lạm phát. GDP thực, giống như một bức tranh được làm sạch, loại bỏ những lớp màu giả tạo, cho thấy rõ nét hơn sự phát triển thực sự của nền kinh tế. Để hiểu toàn diện tình hình kinh tế, việc phân tích cả GDP danh nghĩa và GDP thực là điều cần thiết, giúp chúng ta có cái nhìn xuyên suốt và chính xác hơn về sự vận động của nền kinh tế.