Gieo vần bằng là gì?

Gieo vần bằng: Âm hưởng êm đềm trong thơ lục bát

Thơ lục bát, thể thơ dân tộc Việt Nam, mang trong mình vẻ đẹp giản dị mà sâu lắng. Một trong những yếu tố kiến tạo nên sự mượt mà, êm ái đó chính là việc gieo vần, đặc biệt là vần bằng. Vậy, gieo vần bằng là gì?

Gieo vần bằng, nói một cách đơn giản, là việc sử dụng các từ có thanh điệu bằng (bao gồm thanh ngang và thanh huyền) ở vị trí nhất định trong câu thơ để tạo nên sự hài hòa về âm thanh. Trong thơ lục bát, vần bằng đóng vai trò như sợi dây vô hình, kết nối các câu thơ lại với nhau, tạo nên dòng chảy êm đềm, du dương.

Như đã biết, mỗi cặp lục bát gồm một câu sáu tiếng (câu lục) và một câu tám tiếng (câu bát). Vần bằng trong lục bát được gieo ở cuối câu lục (chữ thứ sáu) và lặp lại ở chữ thứ sáu, rồi tiếp tục vang vọng ở chữ cuối cùng (chữ thứ tám) của câu bát liền kề. Chính sự lặp lại này tạo nên âm hưởng đặc trưng, vừa quen thuộc, vừa da diết của thơ lục bát.

Ví dụ:

Trăng lên cao tỏ vời vợi
Sông Đà mây trắng cao vời.

Trong ví dụ trên, chữ “cao” (thanh ngang) ở cuối câu lục được gieo vần với chữ “cao” (thanh ngang) ở chữ thứ sáu và chữ “vời” (thanh huyền) ở chữ thứ tám của câu bát. Sự kết nối bằng vần “ao” (vần bằng) đã tạo nên sự liền mạch, êm tai cho cặp lục bát này.

Không chỉ đơn thuần là sự lặp lại âm thanh, gieo vần bằng còn góp phần tạo nên tính nhạc cho thơ lục bát. Sự ngân nga, vang vọng của vần bằng như những nốt nhạc trầm bổng, ru hồn người đọc vào thế giới thi ca đầy cảm xúc. Bởi vậy, việc nắm vững quy tắc gieo vần bằng là điều kiện tiên quyết để sáng tác và thưởng thức trọn vẹn vẻ đẹp của thể thơ lục bát. Nó không chỉ là kỹ thuật làm thơ mà còn là nghệ thuật chạm đến tâm hồn, gợi lên những rung cảm tinh tế trong lòng người đọc.