Hệ số nhớt của dầu nhờn là bao nhiêu?

Hệ số nhớt của dầu nhờn: Một câu chuyện về độ đặc và nhiệt độ

Câu hỏi “Hệ số nhớt của dầu nhờn là bao nhiêu?” không có một câu trả lời đơn giản. Không tồn tại một con số duy nhất đại diện cho hệ số nhớt của tất cả các loại dầu nhờn. Độ nhớt, hay khả năng chịu lực cắt của chất lỏng, là một đặc tính phụ thuộc mạnh vào nhiệt độ. Vì vậy, thay vì một con số, chúng ta cần hiểu cách đánh giá và diễn tả độ nhớt của dầu nhờn.

Thang điểm SAE (Society of Automotive Engineers) là hệ thống phổ biến nhất được sử dụng để phân loại độ nhớt của dầu nhờn động cơ. Các chỉ số SAE như SAE 30, SAE 40, SAE 50, v.v… mà chúng ta thường thấy trên bao bì dầu, không phải là hệ số nhớt theo nghĩa vật lý (ví dụ như Pascal-seconds), mà là chỉ số độ nhớt động học tương ứng với các tiêu chuẩn thử nghiệm cụ thể ở hai nhiệt độ: một nhiệt độ thấp (thường là 0°C hoặc -18°C) và một nhiệt độ cao (thường là 100°C).

Số SAE cao hơn cho thấy dầu nhớt có độ nhớt cao hơn ở nhiệt độ cao, tức là dầu đặc hơn và có khả năng tạo lớp màng bôi trơn tốt hơn khi động cơ hoạt động ở nhiệt độ cao. Tuy nhiên, điều này cũng có nghĩa là dầu sẽ khó lưu thông hơn ở nhiệt độ thấp. Đây là lý do tại sao dầu đơn cấp (single-grade) như SAE 30 hay SAE 50 chỉ thích hợp cho điều kiện nhiệt độ hoạt động trung bình và không hiệu quả trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt nóng hoặc lạnh.

Để khắc phục hạn chế này, dầu đa cấp (multi-grade) được phát triển. Ví dụ, dầu 10W-40 có chỉ số “10W” cho độ nhớt ở nhiệt độ thấp (W là viết tắt của Winter) và “40” cho độ nhớt ở nhiệt độ cao. Con số đầu tiên càng nhỏ, dầu càng dễ lưu thông ở nhiệt độ thấp. Con số thứ hai thì tương tự như dầu đơn cấp, thể hiện độ nhớt ở nhiệt độ cao. Dầu đa cấp cung cấp khả năng bôi trơn tốt hơn trong nhiều điều kiện nhiệt độ khác nhau.

Tóm lại, không có một “hệ số nhớt” duy nhất cho dầu nhờn. Chỉ số SAE chỉ là một phương pháp phân loại dựa trên độ nhớt động học ở các nhiệt độ cụ thể. Việc lựa chọn dầu nhớn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm loại động cơ, điều kiện khí hậu và khuyến cáo của nhà sản xuất. Hiểu được hệ thống phân loại SAE giúp người dùng lựa chọn loại dầu phù hợp nhất để bảo vệ động cơ của mình.