Tại sao các dãy núi ở nước ta lại có hướng Tây Bắc Đông Nam và hướng Vòng Cung?

Việt Nam, một đất nước được thiên nhiên ưu ái ban tặng vẻ đẹp địa hình đa dạng, từ đồng bằng trù phú đến những dãy núi trùng điệp, hùng vĩ. Sự sắp xếp đặc biệt của các dãy núi, với hướng Tây Bắc – Đông Nam chủ đạo xen kẽ với những cung vòng uyển chuyển, đã tạo nên một bức tranh địa lý độc đáo, ảnh hưởng sâu sắc đến khí hậu, thủy văn và sự phân bố dân cư của đất nước. Nhưng tại sao lại có sự phân bố hướng núi như vậy? Câu trả lời nằm trong lịch sử địa chất lâu dài và phức tạp của vùng đất này, trải qua hàng triệu năm kiến tạo.

Hướng Tây Bắc – Đông Nam, một đặc điểm địa hình nổi bật của Việt Nam, được giải thích chính yếu bởi tác động mạnh mẽ của vận động tạo núi An-pơ – Himalaya trong đại Tân kiến tạo. Vận động này, bắt nguồn từ sự va chạm kinh hoàng giữa mảng Ấn Độ và mảng Á – Âu, đã gây ra những biến đổi địa chất sâu sắc, không chỉ ở dãy Himalaya hùng vĩ mà còn lan rộng ra khắp khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Lực nén khổng lồ từ sự va chạm này đã tạo ra những nếp uốn khổng lồ, đẩy lớp vỏ Trái Đất lên cao, hình thành nên các dãy núi và cao nguyên chạy theo hướng Tây Bắc – Đông Nam. Quá trình này không phải diễn ra đột ngột mà trải dài qua hàng triệu năm, từng giai đoạn kiến tạo chồng chất lên nhau, tạo nên sự phức tạp trong cấu trúc địa chất của Việt Nam. Những đứt gãy, sự dịch chuyển của các khối đá đã góp phần làm cho hướng Tây Bắc – Đông Nam trở nên rõ nét hơn, tạo nên những thung lũng sông suối song song, định hình khung cảnh thiên nhiên đặc trưng của nhiều vùng miền.

Tuy nhiên, câu chuyện địa chất của Việt Nam không chỉ đơn giản là những đường thẳng Tây Bắc – Đông Nam. Sự xuất hiện của các dãy núi hình vòng cung, như cánh cung Sông Gâm, Ngân Sơn, Bắc Sơn, Đông Triều, lại hé mở một chương khác trong lịch sử địa chất phức tạp này. Hướng vòng cung này không phải là kết quả trực tiếp của vận động An-pơ – Himalaya, mà là sản phẩm của sự uốn nếp phức tạp hơn, chịu tác động của nhiều lực nén ép khác nhau từ các hướng. Có thể hình dung, quá trình kiến tạo không chỉ là sự đẩy ép thẳng tắp, mà còn là sự tác động từ nhiều hướng, tạo nên sự biến dạng và uốn cong của các lớp đá. Những vùng yếu hơn trong lớp vỏ Trái Đất dễ bị uốn nếp hơn, tạo nên những cung vòng mềm mại, uyển chuyển. Sự kết hợp giữa các lực nén từ nhiều hướng khác nhau, cùng với sự khác biệt về cấu trúc địa chất ở từng khu vực, đã tạo nên sự đa dạng về hình dạng và kích thước của các cánh cung núi.

Nhìn tổng thể, sự kết hợp giữa hướng Tây Bắc – Đông Nam chủ đạo và những vòng cung mềm mại đã tạo nên một bức tranh địa hình núi non vô cùng phong phú và đa dạng của Việt Nam. Sự phức tạp này không chỉ mang tính thẩm mỹ, mà còn định hình khí hậu, thủy văn, và sự phân bố dân cư, tạo nên sự khác biệt giàu có giữa các vùng miền của đất nước. Việc nghiên cứu sâu hơn về quá trình kiến tạo địa chất sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về nguồn gốc và sự phát triển của đất nước, đồng thời góp phần bảo vệ và phát triển bền vững tài nguyên thiên nhiên quý báu mà thiên nhiên đã ban tặng cho Việt Nam.