Dãy Trường Sơn đóng vai trò chắn gió mùa Tây Nam, gây mưa lớn cho Tây Nguyên vào mùa hạ. Ngược lại, đồng bằng ven biển Nam Trung Bộ nằm khuất gió, tạo nên mùa khô kéo dài, mùa mưa ngắn và ít hơn do ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc. Sự chênh lệch địa hình quyết định sự đối lập này.
Sự tương phản phân lập về mùa mưa và mùa khô giữa Tây Nguyên và đồng bằng ven biển Nam Trung Bộ: Vai trò chủ chốt của dãy Trường Sơn
Trên bản đồ khí hậu Việt Nam, vùng Tây Nguyên và đồng bằng ven biển Nam Trung Bộ là hai khu vực nằm cạnh nhau nhưng lại có sự đối lập đáng kể về chế độ mưa theo mùa. Trong khi Tây Nguyên trải qua một mùa mưa kéo dài và dữ dội từ tháng 5 đến tháng 10, thì đồng bằng ven biển Nam Trung Bộ lại phải chịu một mùa khô kéo dài và khắc nghiệt từ tháng 11 đến tháng 4. Sự chênh lệch này có thể được quy cho vai trò chủ chốt của dãy Trường Sơn, một bức tường núi hùng vĩ đóng vai trò như một bức tường gió che chắn bờ biển.
Dãy Trường Sơn: Lá chắn gió mùa Tây Nam
Dãy Trường Sơn, trải dài theo hướng bắc-nam dọc theo biên giới phía tây của Việt Nam, đóng vai trò như một lá chắn hiệu quả đối với gió mùa Tây Nam mang hơi ẩm từ Ấn Độ Dương. Vào mùa hè, khi gió mùa Tây Nam thổi vào Việt Nam, nó gặp phải dãy Trường Sơn và bị buộc phải trèo lên cao. Quá trình nâng lên này khiến không khí trở nên lạnh và ngưng tụ, tạo thành những đám mây mưa lớn. Những cơn mưa xối xả này đổ xuống Tây Nguyên, dẫn đến mùa mưa kéo dài và nhiều nước.
Đồng bằng ven biển Nam Trung Bộ: Nằm khuất gió
Mặt khác, đồng bằng ven biển Nam Trung Bộ nằm ở khuất gió của dãy Trường Sơn. Điều này có nghĩa là gió mùa Tây Nam không thể tiếp cận được khu vực này, khiến cho khu vực này ít mưa hơn nhiều so với Tây Nguyên. Vào mùa đông, khi gió mùa Đông Bắc thổi từ Trung Quốc xuống Việt Nam, đồng bằng ven biển Nam Trung Bộ tiếp tục bị che chắn bởi dãy Trường Sơn. Do đó, khu vực này trải qua một mùa khô kéo dài và khắc nghiệt, với lượng mưa rất ít.
Sự tương phản địa hình
Sự tương phản về địa hình giữa Tây Nguyên và đồng bằng ven biển Nam Trung Bộ cũng góp phần vào sự khác biệt về chế độ mưa. Tây Nguyên là một vùng cao nguyên nằm cách mực nước biển trung bình 500-1000 mét. Độ cao này thúc đẩy sự bay hơi, dẫn đến độ ẩm không khí cao và tạo điều kiện cho hình thành mây mưa. Ngược lại, đồng bằng ven biển Nam Trung Bộ là một vùng trũng thấp, nằm ở độ cao từ 0 đến 100 mét. Độ cao thấp này làm giảm sự bay hơi, dẫn đến độ ẩm không khí thấp và ít có khả năng hình thành mây mưa.
Kết luận
Sự đối lập về chế độ mưa giữa Tây Nguyên và đồng bằng ven biển Nam Trung Bộ là một hiện tượng khí hậu hấp dẫn, là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa các yếu tố như dãy Trường Sơn, gió mùa và địa hình. Dãy Trường Sơn đóng vai trò quan trọng như một bức tường chắn gió, ngăn gió mùa Tây Nam mang hơi ẩm đến đồng bằng ven biển Nam Trung Bộ. Sự khác biệt địa hình giữa hai khu vực cũng làm tăng thêm sự tương phản về lượng mưa, tạo nên hai chế độ mưa theo mùa rõ rệt và đối lập.