Lạm phát ngân hàng là gì?

Lạm phát ngân hàng: Liệu có phải “con ngựa ô” gây lạm phát?

Chúng ta đều biết lạm phát là hiện tượng tăng giá hàng hóa dịch vụ kéo dài, làm giảm sức mua của tiền tệ. Nguyên nhân chủ yếu thường được quy cho việc cung tiền tăng vượt quá khả năng đáp ứng của sản xuất. Tuy nhiên, bên cạnh việc Ngân hàng Trung ương in tiền, còn một “con ngựa ô” ít được nhắc đến nhưng cũng có thể góp phần đáng kể vào lạm phát: đó là lạm phát ngân hàng.

Vậy lạm phát ngân hàng là gì? Nói một cách đơn giản, nó là hiện tượng tăng trưởng tín dụng quá mức của hệ thống ngân hàng. Khác với việc Ngân hàng Trung ương trực tiếp in tiền, lạm phát ngân hàng là việc các ngân hàng thương mại “tạo ra tiền” thông qua hoạt động cho vay. Mỗi khi ngân hàng cho vay, về bản chất, họ đang tạo ra tiền gửi mới cho người vay, từ đó làm tăng tổng lượng cung tiền trong nền kinh tế.

Hãy tưởng tượng một ví dụ: Anh A gửi 100 triệu vào ngân hàng X. Ngân hàng X giữ lại một phần nhỏ (ví dụ 10 triệu) làm dự trữ bắt buộc, và cho anh B vay 90 triệu. Anh B dùng số tiền này để mua hàng từ chị C. Chị C lại gửi 90 triệu này vào ngân hàng Y. Ngân hàng Y cũng giữ lại một phần nhỏ và tiếp tục cho vay phần còn lại. Quá trình này lặp đi lặp lại, tạo ra một lượng tiền gửi mới lớn hơn nhiều so với lượng tiền gửi ban đầu.

Nếu quá trình tạo tiền này diễn ra với tốc độ quá nhanh, vượt quá khả năng tăng trưởng thực tế của nền kinh tế, nó sẽ dẫn đến lạm phát. Lượng tiền trong lưu thông tăng lên, nhưng sản lượng hàng hóa và dịch vụ không theo kịp, dẫn đến sự mất cân bằng cung cầu và đẩy giá cả lên cao.

Lạm phát ngân hàng khác với lạm phát do Ngân hàng Trung ương in tiền ở chỗ nó diễn ra một cách phi tập trung, thông qua hoạt động của nhiều ngân hàng thương mại khác nhau. Điều này khiến việc kiểm soát lạm phát ngân hàng trở nên phức tạp hơn.

Tóm lại, lạm phát ngân hàng là một yếu tố tiềm ẩn có thể góp phần vào lạm phát chung của nền kinh tế. Việc kiểm soát tăng trưởng tín dụng của hệ thống ngân hàng là một phần quan trọng trong việc duy trì ổn định kinh tế vĩ mô. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Ngân hàng Trung ương và các ngân hàng thương mại để đảm bảo tốc độ tăng trưởng tín dụng phù hợp với khả năng phát triển của nền kinh tế, tránh tình trạng “tiền nhiều hơn hàng”, gây ra lạm phát.