Ai có thẩm quyền lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính?

Ai có quyền lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính? Một câu hỏi tưởng chừng đơn giản nhưng lại ẩn chứa nhiều điểm cần làm rõ để đảm bảo tính pháp lý và công bằng trong quá trình xử lý vi phạm. Nghị định 118/2021/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính đã quy định khá chi tiết về vấn đề này, nhưng sự đa dạng về đối tượng có thẩm quyền đòi hỏi chúng ta cần nhìn nhận một cách tổng quan và sâu sắc hơn.

Việc khẳng định ai đó “có thẩm quyền” lập biên bản không chỉ đơn thuần dựa trên danh sách liệt kê trong nghị định. Mà điều quan trọng hơn là sự kết hợp giữa thẩm quyền được luật pháp trao cho và tính chất công vụ của hành vi lập biên bản. Nghị định 118/2021/NĐ-CP nêu rõ nhiều đối tượng, nhưng chúng ta có thể phân loại chúng thành các nhóm chính sau:

1. Người có thẩm quyền xử phạt: Đây là nhóm có thẩm quyền cao nhất, thường là cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân được luật định rõ ràng có quyền quyết định xử phạt vi phạm hành chính thuộc lĩnh vực quản lý của mình. Việc lập biên bản của họ là bước khởi đầu không thể thiếu trong quá trình xử phạt. Họ không chỉ lập biên bản mà còn có quyền quyết định hình thức xử phạt cụ thể.

2. Công chức, viên chức đang thi hành công vụ: Nhóm này bao gồm những người làm việc trong các cơ quan nhà nước, các đơn vị sự nghiệp công lập, đang thực hiện nhiệm vụ được giao liên quan đến việc phát hiện và xử lý vi phạm hành chính. Thẩm quyền của họ phụ thuộc vào phạm vi công việc được phân công và quy định của pháp luật liên quan. Việc lập biên bản của họ phải được thực hiện đúng trình tự, thủ tục và có đủ chứng cứ xác thực.

3. Lực lượng vũ trang, người làm công tác cơ yếu, chỉ huy tàu bay, thuyền trưởng…: Đây là nhóm có đặc thù riêng, thường được trao quyền lập biên bản trong phạm vi nhiệm vụ, lĩnh vực quản lý đặc thù của mình. Ví dụ, thuyền trưởng có quyền lập biên bản đối với các vi phạm xảy ra trên tàu, lực lượng vũ trang có thể lập biên bản đối với các vi phạm liên quan đến an ninh, quốc phòng. Thẩm quyền của nhóm này thường được quy định chi tiết trong các luật, nghị định chuyên ngành.

Tuy nhiên, quan trọng hơn cả danh sách đối tượng, là thủ tục lập biên bản phải được thực hiện nghiêm túc, đúng pháp luật. Biên bản phải đầy đủ thông tin, chính xác, khách quan, có chữ ký của người lập biên bản và người vi phạm (nếu có). Việc thiếu sót trong thủ tục có thể dẫn đến việc biên bản bị vô hiệu, ảnh hưởng đến quá trình xử lý vi phạm.

Tóm lại, việc xác định ai có thẩm quyền lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính không chỉ dựa trên danh sách trong Nghị định 118/2021/NĐ-CP mà còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như thẩm quyền được giao, tính chất công vụ và sự tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về thủ tục hành chính. Sự rõ ràng và minh bạch trong quy định này sẽ góp phần đảm bảo công bằng, hiệu quả trong việc thực thi pháp luật.