Tội nhận hối lộ được coi là hoàn thành khi nào?

Tội nhận hối lộ, một tội phạm nghiêm trọng xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn làm suy yếu niềm tin của công chúng vào sự liêm chính của bộ máy nhà nước. Vậy, ranh giới nào đánh dấu sự hoàn thành của tội phạm này? Câu trả lời không nằm ở hậu quả thiệt hại, mà chính là ở sự hoàn tất của hành vi nhận hối lộ.

Thường thì người ta dễ nhầm lẫn giữa việc “hứa nhận” và “nhận” hối lộ. Hành vi “hứa nhận” chỉ là giai đoạn chuẩn bị, chưa đủ để cấu thành tội phạm. Tội nhận hối lộ chỉ được coi là hoàn thành khi người nhận hối lộ đã thực tế nhận được lợi ích vật chất hoặc phi vật chất mà thỏa thuận đã đề cập. Điều này không phụ thuộc vào việc người nhận hối lộ đã thực hiện đúng hay sai nghĩa vụ của mình sau khi nhận hối lộ. Việc có thực hiện hay không, mức độ hoàn thành nghĩa vụ đó chỉ là yếu tố ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của tội phạm và việc định khung hình phạt, chứ không phải là yếu tố quyết định tội phạm có được cấu thành hay không.

Giá trị của hối lộ, dù lớn hay nhỏ, vật chất hay phi vật chất, đều không làm thay đổi bản chất của tội phạm. Một chiếc đồng hồ đắt tiền, một khoản tiền mặt nhỏ, hay thậm chí một lời hứa về một chức vụ cao hơn, tất cả đều có thể cấu thành tội nhận hối lộ nếu đã được thỏa thuận và nhận thực tế. Thỏa thuận này, dù được thể hiện bằng văn bản hay bằng lời nói, là bằng chứng then chốt chứng minh hành vi phạm tội. Sự giao dịch, dù gián tiếp hay trực tiếp, bí mật hay công khai, khi đã hoàn tất việc trao đổi lợi ích giữa người đưa và người nhận theo thỏa thuận ban đầu, tội phạm được coi là đã hoàn thành.

Như vậy, trọng tâm để xác định tội nhận hối lộ đã hoàn thành không nằm ở hậu quả gây ra, mà nằm ở hành vi nhận lợi ích – hành vi nhận hối lộ đã hoàn tất theo đúng thỏa thuận giữa người đưa và người nhận. Hậu quả, tức thiệt hại, dù là trực tiếp hay gián tiếp, lớn hay nhỏ, chỉ là yếu tố được xem xét khi xét xử và phán quyết mức án, giúp pháp luật định khung hình phạt phù hợp với mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội. Việc đánh giá thiệt hại chỉ là một phần trong quá trình xét xử, không phải là yếu tố cấu thành tội phạm. Sự rõ ràng về điểm này giúp đảm bảo tính công bằng và chính xác trong việc xử lý các vụ án nhận hối lộ.