Có bao nhiêu loại stress?

Ba khuôn mặt của stress: Nhận diện để chế ngự

Stress, một “vị khách không mời” quen thuộc trong cuộc sống hiện đại, len lỏi vào từng ngóc ngách của đời sống, từ công việc đến gia đình, từ những lo toan vụn vặt đến những biến cố lớn lao. Tuy nhiên, ít ai nhận ra rằng stress không chỉ là một cảm giác chung chung mà tồn tại dưới nhiều hình thái khác nhau. Việc hiểu rõ các loại stress chính là chìa khóa để chúng ta chủ động đối mặt và kiểm soát “kẻ thù” vô hình này.

Căng thẳng, giống như thời tiết, có thể biến đổi đa dạng. Có những cơn bão cấp tính ập đến bất ngờ, dữ dội rồi nhanh chóng tan biến. Cũng có những đợt mưa phùn dai dẳng, âm ỉ kéo dài khiến ta mệt mỏi, kiệt quệ. Và đôi khi, ta phải trải qua những mùa khô hạn triền miên, bào mòn sức sống từng ngày. Ba hình thái đó tương ứng với ba loại stress chính: cấp tính, cấp tính từng đợt và mạn tính.

Stress cấp tính: Đây là loại stress phổ biến nhất, giống như một cơn gió mạnh bất chợt. Nó xuất hiện khi ta đối mặt với những áp lực tức thời, ví dụ như deadline gấp rút, kẹt xe, cãi vã với người thân… Triệu chứng thường gặp là tim đập nhanh, thở gấp, căng cơ, bồn chồn, lo lắng. Tuy nhiên, stress cấp tính thường qua đi nhanh chóng khi áp lực được giải tỏa. Nó giống như một cú hích tạm thời, đôi khi còn giúp ta tập trung và nâng cao hiệu suất.

Stress cấp tính từng đợt: Hãy tưởng tượng đến những cơn mưa rào bất chợt xen kẽ những ngày nắng đẹp. Đây chính là hình ảnh minh họa cho stress cấp tính từng đợt. Nó là sự lặp lại của những giai đoạn căng thẳng ngắn, thường liên quan đến một vấn đề cụ thể chưa được giải quyết triệt để. Ví dụ như áp lực thi cử kéo dài trong vài tuần, xung đột dai dẳng với đồng nghiệp, hay lo lắng về tình hình tài chính bấp bênh. Loại stress này, nếu không được kiểm soát, có thể tích tụ và chuyển thành stress mạn tính.

Stress mạn tính: Đây là dạng stress nguy hiểm nhất, giống như một căn bệnh âm ỉ, gặm nhấm sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần. Nó phát sinh từ những áp lực kéo dài, dai dẳng như công việc quá tải, mối quan hệ độc hại, bệnh tật kinh niên… Stress mạn tính thường đi kèm với các triệu chứng như đau đầu, mất ngủ, rối loạn tiêu hóa, suy giảm hệ miễn dịch, thậm chí dẫn đến trầm cảm và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.

Nhận diện đúng loại stress mình đang trải qua là bước đầu tiên và quan trọng để “đối phó” với nó. Mỗi loại stress đòi hỏi những phương pháp xử lý khác nhau. Nếu stress cấp tính có thể được giải tỏa bằng những biện pháp thư giãn đơn giản như hít thở sâu, nghe nhạc, thì stress mạn tính cần sự can thiệp chuyên sâu hơn, bao gồm thay đổi lối sống, tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý.

Hãy học cách lắng nghe cơ thể, thấu hiểu cảm xúc của bản thân để nhận diện “khuôn mặt” thật của stress. Chỉ khi hiểu rõ “kẻ thù”, ta mới có thể tìm ra chiến lược phù hợp để chế ngự nó và bảo vệ sức khỏe, hạnh phúc của chính mình.