Tại sao đứng lâu bị ngất?

Bí Mật Đằng Sau Cơn Ngất Xỉu Khi Đứng Lâu: Hơn Cả Sự Mệt Mỏi

Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng từng trải qua cảm giác choáng váng, tối sầm mặt mày khi đứng quá lâu. Đôi khi, cảm giác đó tồi tệ đến mức dẫn đến ngất xỉu, một trải nghiệm không hề dễ chịu. Nhưng tại sao cơ thể lại phản ứng kịch liệt như vậy khi ta chỉ đơn giản là… đứng yên? Câu trả lời không chỉ nằm ở sự mệt mỏi thông thường, mà liên quan đến một chuỗi các phản ứng phức tạp trong hệ tuần hoàn.

Khi chúng ta đứng, lực hấp dẫn kéo máu xuống phía dưới, dồn vào chân và bụng. Điều này khác biệt hoàn toàn so với khi ta nằm ngang, nơi máu được phân bổ đồng đều hơn. Việc máu dồn xuống chân khiến lượng máu trở về tim giảm sút, dẫn đến cung lượng tim (lượng máu tim bơm đi mỗi phút) cũng giảm theo. Và đây là điểm then chốt: bộ não của chúng ta cực kỳ nhạy cảm với việc thiếu oxy và dưỡng chất, vốn được vận chuyển nhờ máu.

Nếu lượng máu lên não giảm sút đủ nhiều, não bộ sẽ “báo động” bằng cách gây ra cảm giác chóng mặt, hoa mắt. Nếu tình trạng này tiếp diễn, não bộ sẽ buộc phải “tắt” một vài chức năng để tiết kiệm năng lượng, dẫn đến mất ý thức, tức là ngất xỉu.

Tuy nhiên, cơ thể chúng ta không hề thụ động trước tình huống này. Một cơ chế phản xạ tự nhiên sẽ được kích hoạt: các mạch máu co thắt lại, đặc biệt là ở chân, để đẩy máu trở lại tim. Nhịp tim cũng tăng lên để bù đắp cho lượng máu thấp. Nhưng đôi khi, hệ thống này gặp trục trặc.

Hạ Huyết Áp Tư Thế: Kẻ Chủ Mưu Thầm Lặng

Những người mắc chứng hạ huyết áp tư thế (Orthostatic Hypotension) đặc biệt dễ bị ngất khi đứng lâu. Ở những người này, hệ thống phản xạ co thắt mạch máu hoạt động kém hiệu quả. Khi họ đứng lên, các mạch máu không co thắt đủ nhanh hoặc đủ mạnh để duy trì huyết áp. Kết quả là lượng máu lên não giảm sút nghiêm trọng, dẫn đến các triệu chứng như chóng mặt, mờ mắt, buồn nôn và cuối cùng là ngất xỉu.

Hạ huyết áp tư thế có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm mất nước, sử dụng một số loại thuốc (đặc biệt là thuốc điều trị huyết áp cao), các bệnh lý thần kinh, hoặc đơn giản chỉ là tuổi tác (người lớn tuổi thường có hệ tuần hoàn kém linh hoạt hơn).

Vậy Làm Gì Để Tránh Bị Ngất Khi Đứng Lâu?

Nếu bạn cảm thấy mình dễ bị choáng váng khi đứng lâu, hãy thử áp dụng những biện pháp sau:

• Uống đủ nước: Mất nước làm giảm thể tích máu, khiến việc duy trì huyết áp trở nên khó khăn hơn.
• Ăn uống đầy đủ: Bỏ bữa có thể dẫn đến hạ đường huyết, làm trầm trọng thêm tình trạng chóng mặt.
• Đứng lên từ từ: Thay vì bật dậy đột ngột, hãy từ từ ngồi dậy rồi đứng lên để cơ thể có thời gian điều chỉnh.
• Vận động nhẹ nhàng: Khi phải đứng lâu, hãy cố gắng di chuyển nhẹ nhàng, nhún nhảy hoặc co duỗi các ngón chân để kích thích tuần hoàn máu ở chân.
• Mang vớ áp lực: Vớ áp lực có thể giúp cải thiện lưu thông máu ở chân.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ: Nếu bạn thường xuyên bị ngất xỉu khi đứng lâu, hãy đi khám bác sĩ để tìm ra nguyên nhân và được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.

Hiểu được cơ chế gây ngất khi đứng lâu không chỉ giúp chúng ta phòng tránh được tình trạng này, mà còn giúp chúng ta trân trọng hơn sự kỳ diệu của cơ thể, một cỗ máy phức tạp và tinh vi luôn nỗ lực duy trì sự sống cho chúng ta từng giây từng phút.