Tại sao hút thuốc lào lại bị say?

Sự say sưa nhẹ nhàng len lỏi trong làn khói thuốc lào: Một cuộc hành trình của Nicotine vào hệ thần kinh

Hình ảnh người già thong thả hút thuốc lào, khói thuốc phả ra nhẹ nhàng, thường được liên tưởng đến sự thư thái, bình yên. Nhưng đằng sau cảm giác thư giãn đó, ẩn chứa một cơ chế sinh học phức tạp, lý giải tại sao việc hút thuốc lào lại gây ra cảm giác “say”. Không phải là một sự say sưa cuồng nhiệt như rượu, mà là một sự lâng lâng, thoải mái, đôi khi pha lẫn chút choáng váng, đặc biệt rõ rệt vào những buổi sớm mai. Chìa khóa nằm ở Nicotine, một chất gây nghiện mạnh mẽ.

Nicotine trong thuốc lào, dù ở nồng độ thấp hơn so với thuốc lá, vẫn đủ sức tác động mạnh mẽ lên hệ thần kinh trung ương. Khi khói thuốc được hít vào, Nicotine nhanh chóng được hấp thu vào máu qua niêm mạc miệng và phổi. Từ đó, nó bắt đầu cuộc hành trình của mình, len lỏi vào những ngóc ngách của hệ thần kinh.

Cơ chế gây “say” không đơn thuần chỉ là sự kích thích đơn giản. Nicotine hoạt động như một chất dẫn truyền thần kinh, bắt chước hoạt động của Acetylcholine – một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng, tham gia vào nhiều quá trình sinh lý, bao gồm cả sự chú ý, trí nhớ và tâm trạng. Tuy nhiên, sự bắt chước này không hoàn hảo. Nicotine liên kết với thụ thể Nicotinic Acetylcholine, làm thay đổi hoạt động bình thường của hệ thần kinh. Sự thay đổi này gây ra một loạt phản ứng dây chuyền, dẫn đến sự phóng thích các chất dẫn truyền thần kinh khác, như Dopamine – chất gây cảm giác vui vẻ, khoái cảm.

Chính sự gia tăng đột ngột của Dopamine và sự thay đổi hoạt động thần kinh này tạo ra cảm giác lâng lâng, thư thái mà người hút thuốc lào thường cảm nhận được. Tuy nhiên, sự kích thích này không bền vững. Cơ thể sẽ nhanh chóng thích nghi với sự hiện diện của Nicotine, dẫn đến việc cần hút thuốc nhiều hơn để đạt được cùng một mức độ “say”. Đây chính là một trong những lý do khiến thuốc lào, dù nhẹ nhàng hơn thuốc lá, vẫn gây nghiện.

Đặc biệt, cảm giác “say” thường rõ rệt hơn vào buổi sáng vì sau một đêm không hút thuốc, nồng độ Nicotine trong cơ thể giảm xuống. Việc hút thuốc vào buổi sáng sẽ làm tăng đột ngột nồng độ Nicotine, gây ra phản ứng mạnh hơn, tạo nên cảm giác lâng lâng, thậm chí là chút choáng váng.

Tóm lại, cảm giác “say” khi hút thuốc lào không phải là một hiện tượng đơn giản, mà là kết quả của một chuỗi phản ứng phức tạp trong hệ thần kinh trung ương, do Nicotine trong khói thuốc tác động. Hiểu rõ cơ chế này giúp chúng ta nhận thức được tính chất gây nghiện của thuốc lào và tầm quan trọng của việc hạn chế hoặc bỏ thuốc để bảo vệ sức khỏe.