Tổn thương lan tỏa là gì?

Tổn Thương Sợi Trục Lan Tỏa: Khi Não Bộ Bị “Xáo Trộn”

Chấn thương sọ não không phải lúc nào cũng biểu hiện bằng những vết nứt hộp sọ dễ thấy hay tụ máu bầm cục bộ. Đôi khi, tổn thương âm thầm diễn ra ở cấp độ vi mô, ảnh hưởng đến chính những “đường dây liên lạc” của não bộ, đó chính là Tổn Thương Sợi Trục Lan Tỏa (Diffuse Axonal Injury – DAI).

DAI không phải là một vết cắt, một khối u hay một điểm tổn thương cụ thể. Hãy hình dung nó như một trận động đất ngầm, không phá hủy một tòa nhà nào hoàn toàn, nhưng khiến toàn bộ hệ thống đường ống và dây điện bên trong bị đứt gãy, xáo trộn.

Nguyên nhân nào gây ra “trận động đất” này?

DAI thường xuất hiện sau những cú va chạm mạnh khiến đầu bị xoay chuyển đột ngột hoặc thay đổi tốc độ một cách chóng mặt. Tai nạn giao thông, té ngã từ độ cao, hoặc thậm chí bạo hành đều có thể là “thủ phạm”.

Vậy tại sao lại là sợi trục bị tổn thương? Sợi trục là phần kéo dài của tế bào thần kinh, đóng vai trò như những sợi dây cáp truyền tải thông tin giữa các vùng khác nhau của não. Trong não, chất trắng (chứa nhiều sợi trục) và chất xám (chứa thân tế bào thần kinh) có mật độ và trọng lượng khác nhau. Khi đầu bị xoay chuyển hoặc dừng lại đột ngột, sự khác biệt này tạo ra một lực “cắt xé” tại khu vực tiếp giáp giữa hai loại chất này. Lực này kéo căng, thậm chí làm đứt gãy các sợi trục, gây ra tổn thương lan tỏa.

Hậu quả của DAI thì sao?

Vì DAI ảnh hưởng đến sự kết nối giữa các vùng não, hậu quả có thể rất đa dạng và nghiêm trọng, tùy thuộc vào mức độ và vị trí của tổn thương. Một số triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Mất ý thức: Từ mất ý thức ngắn ngủi đến hôn mê sâu.
• Suy giảm nhận thức: Gặp khó khăn trong việc ghi nhớ, tập trung, giải quyết vấn đề.
• Rối loạn vận động: Khó khăn trong việc đi lại, phối hợp vận động.
• Thay đổi tính cách: Trở nên dễ cáu gắt, bồn chồn, hoặc thờ ơ.

Vậy DAI có thể được điều trị không?

Thật không may, không có phương pháp điều trị đặc hiệu nào cho DAI. Thay vào đó, điều trị chủ yếu tập trung vào việc hỗ trợ phục hồi chức năng và giảm thiểu các biến chứng. Điều này bao gồm vật lý trị liệu, liệu pháp ngôn ngữ, phục hồi chức năng nhận thức, và điều trị các triệu chứng cụ thể như đau đầu, co giật, hoặc rối loạn tâm thần.

Quan trọng hơn cả điều trị là phòng ngừa. Đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông, sử dụng dây an toàn, và tránh các hoạt động nguy hiểm có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ chấn thương sọ não và DAI.

Tổn Thương Sợi Trục Lan Tỏa là một loại chấn thương phức tạp và thường bị bỏ qua. Hiểu rõ về nó sẽ giúp chúng ta nâng cao ý thức phòng ngừa và có hướng điều trị phù hợp, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người không may bị ảnh hưởng.