Vàng da tăng bilirubin gián tiếp là gì?

Vàng da tăng bilirubin gián tiếp: Hiểu rõ nguyên nhân và tác động

Vàng da tăng bilirubin gián tiếp là một tình trạng phổ biến, thường gặp ở trẻ sơ sinh và người lớn, biểu hiện bởi sự ứ đọng sắc tố vàng da độc hại, khó hòa tan trong nước, gọi là bilirubin gián tiếp. Mức độ bilirubin gián tiếp tăng cao phản ánh sự bất thường trong quá trình chuyển hóa bilirubin trong cơ thể, dẫn đến tình trạng vàng da.

Bilirubin gián tiếp là gì?

Bilirubin là một sắc tố vàng được tạo ra từ sự thoái hóa của hồng cầu già. Bilirubin được phân loại thành hai loại:

• Bilirubin gián tiếp (bilirubin tự do): Là dạng bilirubin độc hại, khó hòa tan trong nước. Bilirubin gián tiếp được tạo ra trong gan, sau khi hồng cầu già bị phá vỡ.
• Bilirubin trực tiếp (bilirubin liên hợp): Là dạng bilirubin hòa tan trong nước, không độc hại. Bilirubin trực tiếp được tạo ra khi bilirubin gián tiếp được liên kết với axit glucuronic trong gan, tạo thành bilirubin liên hợp, dễ dàng được bài tiết qua đường mật.

Nguyên nhân gây tăng bilirubin gián tiếp:

• Suy gan: Khi gan bị tổn thương, khả năng liên hợp bilirubin gián tiếp bị giảm sút, dẫn đến ứ đọng bilirubin gián tiếp trong máu.
• Bệnh lý đường mật: Viêm đường mật, sỏi mật, u đường mật… có thể gây tắc nghẽn dòng chảy mật, khiến bilirubin không thể được thải trừ ra ngoài.
• Tăng sản xuất bilirubin: Trong một số trường hợp như thiếu máu tán huyết, phá hủy hồng cầu quá mức, dẫn đến sản xuất bilirubin gián tiếp tăng cao, vượt quá khả năng xử lý của gan.
• Bệnh Gilbert: Đây là một dạng bệnh di truyền làm giảm hoạt động của enzyme liên hợp bilirubin, dẫn đến tăng bilirubin gián tiếp.
• Bệnh Crigler-Najjar: Một bệnh di truyền hiếm gặp khiến cơ thể không sản xuất được enzyme liên hợp bilirubin, dẫn đến tăng bilirubin gián tiếp nghiêm trọng.
• Trẻ sơ sinh: Trẻ sơ sinh thường có mức bilirubin gián tiếp cao hơn người lớn, bởi gan của trẻ chưa hoàn thiện chức năng liên hợp bilirubin.

Tác hại của tăng bilirubin gián tiếp:

• Vàng da: Bilirubin gián tiếp ứ đọng trong máu gây nên màu vàng da, thường xuất hiện đầu tiên ở lòng trắng mắt, sau đó lan rộng ra toàn thân.
• Ảnh hưởng thần kinh: Nếu mức bilirubin gián tiếp tăng cao quá mức, có thể gây tổn thương thần kinh, dẫn đến các biểu hiện như vàng da nhân, hôn mê…
• Suy giảm sức khỏe: Tăng bilirubin gián tiếp cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng gan, gây suy gan và các biến chứng nghiêm trọng khác.

Xác định mức độ tăng bilirubin gián tiếp:

Chỉ số bilirubin gián tiếp được xác định gián tiếp qua phản ứng với thuốc thử Diazo. Mức độ tăng bilirubin gián tiếp cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề gan mật.

Điều trị:

Điều trị tăng bilirubin gián tiếp phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh:

• Điều trị triệu chứng: Sử dụng ánh sáng chiếu tia cực tím để giúp chuyển hóa bilirubin gián tiếp thành dạng dễ bài tiết.
• Điều trị nguyên nhân: Điều trị các bệnh lý đường mật, suy gan, thiếu máu tán huyết… để cải thiện chức năng gan và giúp cơ thể bài tiết bilirubin.

Phòng ngừa:

• Chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế thức ăn nhiều chất béo, rượu bia, các chất kích thích.
• Chăm sóc sức khỏe: Khám sức khỏe định kỳ, điều trị sớm các bệnh lý về gan, đường mật.

Kết luận:

Vàng da tăng bilirubin gián tiếp là một tình trạng cần được theo dõi và điều trị kịp thời. Bằng cách hiểu rõ nguyên nhân, tác hại và cách điều trị, chúng ta có thể chủ động bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình.