Giá vốn hàng bán lấy ở đâu?

Giá vốn hàng bán (COGS – Cost of Goods Sold) – con số tưởng chừng đơn giản nhưng lại là chìa khóa vàng mở ra bức tranh toàn cảnh về hiệu quả kinh doanh của mọi doanh nghiệp. Vậy, nguồn gốc của con số quan trọng này nằm ở đâu? Câu trả lời không chỉ nằm gọn trong một công thức, mà là sự tổng hợp của nhiều yếu tố, phức tạp tùy thuộc vào mô hình kinh doanh.

Không phải cứ mua hàng về là tự động biết được giá vốn. COGS là tổng chi phí cần thiết để tạo ra hoặc thu được hàng hóa đã bán ra trong một kỳ kế toán. Vì vậy, việc xác định nguồn gốc COGS cần phân tích kỹ lưỡng từng giai đoạn, từ khâu đầu vào đến khâu xuất bán.

Đối với doanh nghiệp sản xuất:

• Nguyên vật liệu trực tiếp (Direct Materials): Đây là thành phần cốt lõi, dễ xác định nhất. Bao gồm tất cả nguyên liệu thô, phụ tùng, linh kiện… được sử dụng trực tiếp trong quá trình sản xuất và có thể được tính toán dễ dàng từ các chứng từ nhập kho. Tuy nhiên, cần lưu ý đến vấn đề hao phí, hỏng hóc trong quá trình sản xuất, những chi phí này cũng được tính vào COGS.

• Nhân công trực tiếp (Direct Labor): Là chi phí trả cho công nhân trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất. Đây cũng là chi phí tương đối dễ xác định, dựa trên bảng lương và thời gian làm việc của công nhân. Cần phân biệt rõ ràng giữa nhân công trực tiếp và nhân công gián tiếp (như quản lý nhà xưởng, bảo vệ…) vì chỉ nhân công trực tiếp mới được tính vào COGS.

• Chi phí sản xuất gián tiếp (Manufacturing Overhead): Đây là phần phức tạp hơn, bao gồm các chi phí không trực tiếp liên quan đến sản phẩm nhưng cần thiết cho quá trình sản xuất. Ví dụ như: tiền thuê nhà xưởng, tiền điện nước, tiền bảo trì máy móc, khấu hao thiết bị… Việc phân bổ chi phí này vào từng sản phẩm cần có phương pháp kế toán hợp lý, có thể dựa trên giờ máy, số lượng sản phẩm, diện tích sử dụng… để đảm bảo tính chính xác.

Đối với doanh nghiệp thương mại:

Đối với doanh nghiệp thương mại, việc tính toán COGS đơn giản hơn, chủ yếu dựa trên giá mua hàng hóa cộng với chi phí vận chuyển, bảo quản, phí thuế nhập khẩu (nếu có). Tuy nhiên, cần lưu ý đến các trường hợp chiết khấu, hàng lỗi, hàng tồn kho… Việc quản lý kho hàng hiệu quả là yếu tố quan trọng để đảm bảo tính chính xác của COGS.

Một phần chi phí quản lý: Trong một số trường hợp, một phần chi phí quản lý liên quan trực tiếp đến quá trình sản xuất hoặc bán hàng cũng được tính vào COGS. Ví dụ, chi phí marketing cho một sản phẩm cụ thể, chi phí nghiên cứu và phát triển dành riêng cho sản phẩm đó…

Kết luận:

Xác định giá vốn hàng bán không phải là công việc đơn giản, nó đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác và hiểu biết sâu sắc về hoạt động kinh doanh. Việc tính toán COGS chính xác là nền tảng cho việc lập báo cáo tài chính, đánh giá hiệu quả kinh doanh, ra quyết định đầu tư và định giá sản phẩm một cách hiệu quả. Do đó, việc sử dụng phần mềm kế toán chuyên nghiệp và có sự tư vấn của các chuyên gia kế toán là điều cần thiết để đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong việc xác định COGS.