Ngược lại với lạm phát là gì?

Ngược lại với cơn lốc xoáy lạm phát, cuốn phăng giá cả lên cao, là một hiện tượng tưởng chừng yên bình nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ không kém: giảm phát. Nếu lạm phát là ngọn lửa thiêu đốt sức mua, thì giảm phát lại là tảng băng trôi âm thầm làm tê liệt nền kinh tế. Nó không đơn thuần là sự giảm giá nhẹ nhàng của một vài mặt hàng, mà là một xu hướng suy giảm liên tục và toàn diện của mức giá chung các hàng hóa và dịch vụ trong một giai đoạn dài. Điều này khác biệt hoàn toàn với một sự điều chỉnh giá tạm thời hay một đợt giảm giá theo mùa vụ.

Sự giảm giá mang tính hệ thống này có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố phức tạp, đan xen nhau. Một trong những nguyên nhân chính là giảm cầu. Khi người tiêu dùng trở nên thận trọng hơn, chi tiêu giảm sút, doanh nghiệp sẽ phải giảm giá để kích cầu, tạo nên một vòng xoắn giảm giá liên tục. Tương tự, tăng sản lượng vượt quá khả năng tiêu thụ cũng đẩy giá xuống. Một nhà máy sản xuất ra hàng ngàn sản phẩm nhưng thị trường chỉ tiêu thụ được một phần nhỏ, buộc họ phải hạ giá để giải phóng hàng tồn kho.

Tuy nhiên, không thể bỏ qua vai trò của chính sách tiền tệ thắt chặt. Ngân hàng trung ương, trong nỗ lực kiểm soát lạm phát hoặc ổn định kinh tế, có thể tăng lãi suất hoặc hạn chế cung tiền. Điều này làm cho việc vay vốn khó khăn hơn, giảm đầu tư và cuối cùng ảnh hưởng đến mức giá chung.

Dù mang vẻ ngoài tích cực – ai lại không thích giá cả giảm? – giảm phát lại là một con dao hai lưỡi. Trong khi người tiêu dùng ban đầu hưởng lợi từ giá cả thấp hơn, thì giảm phát lại có thể dẫn đến sự trì trệ kinh tế. Người tiêu dùng hoãn mua sắm với hy vọng giá sẽ giảm thêm nữa, doanh nghiệp giảm đầu tư vì kỳ vọng lợi nhuận thấp, dẫn đến giảm sản xuất, tăng thất nghiệp, và cuối cùng là một vòng luẩn quẩn nguy hiểm. Nó tạo ra một sự bất ổn đáng kể, thậm chí có thể đẩy nền kinh tế vào suy thoái trầm trọng hơn nhiều so với những gì tưởng tượng. Do đó, duy trì sự ổn định về giá cả, cân bằng giữa lạm phát và giảm phát, luôn là mục tiêu hàng đầu của các nhà hoạch định chính sách kinh tế trên toàn thế giới.