Quang là gì trong Hán Việt?

Quang: Ánh Sáng Tỏa Sáng, Vinh Quang Rạng Rỡ

Từ “quang” (光) trong Hán Việt, không chỉ đơn thuần là ánh sáng vật lý, mà còn mang trong mình một tầng nghĩa sâu xa, phản ánh sự đa dạng và phong phú của ngôn ngữ. Nó là một minh chứng sinh động cho cách người xưa vận dụng ngôn từ, để từ một hiện tượng tự nhiên đơn giản, gầy dựng nên những khái niệm trừu tượng, giàu sức gợi hình.

Trên phương diện vật lý, “quang” trực tiếp chỉ ánh sáng, như trong “quang học” (光學). Đây là ngành khoa học nghiên cứu về bản chất, tính chất và hiện tượng liên quan đến ánh sáng, từ sự truyền đi của nó đến sự tương tác với vật chất. Sự vận dụng “quang” ở đây mang tính chất khoa học, khô khan nhưng lại là nền tảng cho rất nhiều phát minh và khám phá về thế giới xung quanh.

Tuy nhiên, “quang” lại không chỉ dừng lại ở mức độ vật lý. Nó còn được sử dụng để thể hiện sự vẻ vang, sự rực rỡ của một sự kiện, một nhân vật hay một thời đại. “Quang lâm” (光臨), một từ thường được dùng để đón tiếp khách quý, chính là minh chứng điển hình. “Quang” trong trường hợp này không phải là ánh sáng nhìn thấy được bằng mắt thường, mà là ánh sáng của sự tôn nghiêm, của địa vị và uy quyền. Sự có mặt của vị khách quý được ví như ánh sáng soi rọi, mang lại vinh dự cho chủ nhà.

Bên cạnh đó, “quang” còn được sử dụng để diễn tả sự tráng lệ, rực rỡ của cảnh sắc. “Quan quang thượng quốc” (觀光上國) – ngắm cảnh đất nước giàu mạnh – chính là một ví dụ tiêu biểu. “Quang” ở đây tô điểm cho hình ảnh một đất nước giàu đẹp, phồn thịnh, thu hút người ta đến tham quan, chiêm ngưỡng. Ánh sáng trong trường hợp này không chỉ là ánh nắng mặt trời, mà là sự rực rỡ tổng hòa của văn hóa, kinh tế và tự nhiên.

Như vậy, tùy vào ngữ cảnh sử dụng, từ “quang” lại khoác lên mình những sắc thái khác nhau. Nó là ánh sáng khoa học, là ánh sáng của vinh quang, là ánh sáng của sự tráng lệ. Sự đa nghĩa này chính là nét đặc sắc của ngôn từ Hán Việt, cho phép người ta diễn đạt những ý niệm phức tạp bằng những từ ngữ ngắn gọn, hàm súc mà vẫn giàu hình tượng. Hiểu được sự biến hóa linh hoạt của “quang” giúp ta không chỉ hiểu nghĩa đen mà còn thấu hiểu được cả nghĩa bóng, góp phần làm giàu thêm vốn hiểu biết về văn hóa và ngôn ngữ của dân tộc.