Nước Nhật có những cách tính giờ làm việc như thế nào?

Mặt trời mọc ở xứ sở Phù Tang không chỉ đánh thức một ngày mới mà còn đánh thức nhịp điệu làm việc đặc trưng của người Nhật. Khác với sự đơn giản tưởng chừng của quy định 8 tiếng/ngày, 5 ngày/tuần, 40 giờ/tuần, thực tế giờ làm việc ở Nhật Bản phức tạp hơn nhiều, đan xen giữa quy định cứng nhắc và thực tiễn linh hoạt, tùy thuộc vào từng ngành nghề, doanh nghiệp và thậm chí cả văn hóa công ty.

Mặc dù luật lao động Nhật Bản quy định rõ ràng về giờ làm việc tiêu chuẩn, nhưng “thực tế” lại là một câu chuyện khác. “Giờ làm việc chính thức” (正社員時間 – seishiin jikan) chỉ bao gồm thời gian thực tế làm việc, hoàn toàn không tính đến thời gian nghỉ trưa, thời gian đi lại hay các khoảng thời gian nghỉ ngắn giữa các công đoạn. Chính điều này đã tạo ra một bức tranh đa chiều về giờ làm việc tại Nhật Bản.

Trong nhiều công ty, đặc biệt là các tập đoàn lớn hay các ngành nghề đòi hỏi sự chính xác cao như sản xuất, tài chính, giờ làm việc được quản lý chặt chẽ bằng hệ thống chấm công điện tử. Tuy nhiên, một hiện tượng khá phổ biến là “thêm giờ” (残業 – zangyou), thậm chí là “làm thêm giờ không lương” (無償残業 – musyou zangyou). Điều này thường xuất phát từ văn hoá “thức khuya dậy sớm” (朝早く夜遅く – asa hayaku yoru osoku), tinh thần trách nhiệm cao và áp lực cạnh tranh khốc liệt. Việc này được xem là một phần của việc xây dựng lòng trung thành với công ty, nhưng cũng là một vấn đề đáng báo động về sức khỏe và cân bằng cuộc sống của người lao động.

Ngược lại, một số công ty, nhất là các công ty khởi nghiệp hay các công ty nhỏ, linh hoạt hơn trong việc quản lý giờ làm việc. Họ thường tập trung vào kết quả công việc hơn là số giờ làm việc. Khái niệm “giờ làm việc linh hoạt” (フレックスタイム制 – furekkusutaimu sei) cũng đang dần được áp dụng, cho phép nhân viên tự sắp xếp giờ làm việc trong một khung giờ nhất định, miễn sao hoàn thành công việc được giao.

Nhìn chung, việc tính toán giờ làm việc tại Nhật Bản không chỉ đơn thuần là cộng dồn các giờ làm việc chính thức. Nó còn phản ánh văn hoá doanh nghiệp, áp lực cạnh tranh và cả tinh thần trách nhiệm của người lao động. Sự chênh lệch giữa quy định và thực tiễn này đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về văn hoá doanh nghiệp và ngành nghề để có cái nhìn toàn diện hơn về giờ làm việc ở xứ sở mặt trời mọc. Có thể nói, giờ làm việc ở Nhật Bản là một bức tranh nhiều màu sắc, không đơn giản chỉ là những con số khô khan.