Apa itu perilaku risiko?

Menyingkap Tabir Perilaku Risiko: Ancaman Senyap Kepada Kesihatan

Perilaku risiko, satu frasa yang mungkin kedengaran asing di telinga sesetengah individu, sebenarnya merujuk kepada suatu pola tindakan yang boleh mengancam kesejahteraan dan kesihatan diri. Ia umpama duri dalam daging, perlahan-lahan tetapi pasti, menghakis kesihatan dan kualiti hidup seseorang. Berbeza dengan perilaku sihat yang menyumbang kepada kesejahteraan, perilaku risiko pula meningkatkan kemungkinan seseorang terdedah kepada pelbagai penyakit, kecederaan, mahupun masalah sosial.

Secara ringkasnya, perilaku risiko adalah sebarang tindakan yang diambil secara sedar atau tidak sedar yang meningkatkan kebarangkalian berlakunya akibat negatif terhadap kesihatan fizikal, mental, dan sosial seseorang. Ia bukan sekadar tindakan terpencil, tetapi boleh menjadi suatu tabiat yang sebati dalam kehidupan seharian, bagaikan bom jangka yang menunggu masa untuk meletup.

Antara contoh perilaku risiko yang lazim dalam masyarakat kita termasuklah:

• Penyalahgunaan Substans: Ini merangkumi penggunaan dadah, alkohol, rokok, dan bahan-bahan terlarang lain. Kesannya bukan sahaja terhadap individu, malah turut memberi impak negatif kepada keluarga dan masyarakat sekeliling. Ketagihan yang terhasil boleh merosakkan kesihatan fizikal dan mental, menjejaskan produktiviti, dan meningkatkan risiko jenayah.

• Pemakanan Tidak Sihat: Pengambilan makanan tinggi lemak, gula, dan garam secara berlebihan, serta kurangnya pengambilan buah-buahan dan sayur-sayuran, meningkatkan risiko penyakit kronik seperti diabetes, obesiti, penyakit jantung, dan beberapa jenis kanser. Gaya hidup moden yang pantas seringkali mendorong pemilihan makanan segera yang kurang berkhasiat.

• Kurang Aktiviti Fizikal: Gaya hidup sedentari, iaitu kurangnya pergerakan dan senaman, menyumbang kepada pelbagai masalah kesihatan. Ketiadaan aktiviti fizikal melemahkan sistem imun, meningkatkan risiko obesiti, penyakit jantung, dan masalah mental seperti kemurungan.

• Perlakuan Seksual Berisiko: Melakukan hubungan seks tanpa perlindungan meningkatkan risiko jangkitan penyakit kelamin seperti HIV/AIDS, sifilis, dan gonorea. Ia juga boleh menyebabkan kehamilan yang tidak dirancang, yang seterusnya membawa kepada pelbagai komplikasi sosial dan ekonomi.

• Pemanduan Melulu: Memandu melebihi had laju, memandu di bawah pengaruh alkohol atau dadah, dan tidak mematuhi peraturan jalan raya merupakan contoh perilaku risiko yang boleh mengakibatkan kemalangan jalan raya dan kecederaan serius, malah kematian.

Kesan daripada perilaku risiko ini bukan sahaja terhad kepada individu yang melakukannya, tetapi turut memberi impak kepada keluarga, masyarakat, dan negara. Kos rawatan perubatan yang tinggi, kehilangan produktiviti, dan beban emosi yang ditanggung oleh keluarga merupakan antara akibat negatif yang perlu ditanggung.

Justeru, kesedaran mengenai bahaya perilaku risiko perlu dipupuk sejak awal. Pendidikan kesihatan yang berkesan, sokongan keluarga dan komuniti, serta penguatkuasaan undang-undang yang tegas adalah penting dalam usaha membendung peningkatan perilaku risiko dalam masyarakat. Pencegahan adalah lebih baik daripada mengubati, dan langkah proaktif perlu diambil bagi melindungi generasi masa kini dan akan datang daripada ancaman senyap ini.