Apakah kripto diperbolehkan?

Status Kripto dalam Perspektif Hukum Islam: Lebih daripada Sekadar Haram?

Perkembangan pesat teknologi kewangan (fintech) telah menyaksikan kemunculan aset digital seperti kripto mata wang yang semakin popular. Namun, status kripto dari sudut pandangan Islam masih menimbulkan banyak persoalan dan perdebatan. Majlis Fatwa Kebangsaan (MFK) di Malaysia, selaras dengan beberapa badan fatwa lain di dunia Islam, telah mengeluarkan kenyataan yang menyatakan bahawa perdagangan kripto adalah haram. Kenyataan ini disokong oleh beberapa hujah utama yang perlu difahami dengan lebih mendalam.

Penjelasan Majlis Fatwa Kebangsaan menumpukan kepada tiga unsur utama yang mengharamkan aktiviti jual beli kripto: gharar, dharar, dan qimar. Gharar, iaitu unsur ketidakpastian yang tinggi, wujud kerana nilai kripto yang sangat volatil dan mudah terdedah kepada manipulasi pasaran. Ketidakpastian ini menjejaskan keadilan dan ketelusan transaksi, suatu prinsip asas dalam ekonomi Islam.

Unsur dharar, atau kemudaratan, juga hadir dalam perdagangan kripto. Risiko kehilangan modal yang tinggi, kecenderungan kepada penipuan (scam) dan aktiviti pengubahan wang haram (money laundering) yang dikaitkan dengan kripto menjadi antara ancaman yang boleh menyebabkan kerugian besar kepada pelabur. Kehilangan ini bukan sahaja merugikan dari segi kewangan, malah boleh menjejaskan aspek sosial dan ekonomi individu.

Seterusnya, unsur qimar, atau perjudian, turut dikaitkan dengan sifat spekulatif perdagangan kripto. Ramai pelabur bergantung kepada untung jangka pendek dan spekulasi harga, yang menyamai unsur perjudian yang dilarang dalam Islam. Ketiadaan nilai intrinsik yang jelas dalam kebanyakan kripto menyumbang kepada sifat spekulatif ini.

Selain tiga unsur di atas, kripto juga gagal memenuhi syarat nilai (silah) yang diiktiraf syariat Islam. Untuk sesuatu barangan atau aset diiktiraf sah untuk diniagakan, ia perlu mempunyai nilai yang jelas, bermanfaat, dan bukan sesuatu yang bersifat khayalan semata-mata. Ketiadaan sokongan fizikal dan nilai intrinsik yang kukuh pada kebanyakan kripto menyebabkan ia gagal memenuhi syarat ini.

Kesimpulannya, fatwa yang menyatakan haramnya perdagangan kripto bukanlah sekadar larangan ringkas, tetapi satu langkah untuk melindungi umat Islam daripada risiko kewangan, moral, dan sosial yang berkaitan dengan aset digital ini. Walaupun teknologi kripto terus berkembang, prinsip-prinsip syariah yang menekankan keadilan, ketelusan, dan perlindungan daripada kemudaratan kekal sebagai panduan utama dalam menilai kesahihan transaksi kewangan. Oleh itu, umat Islam digalakkan untuk sentiasa berhati-hati dan merujuk kepada nasihat daripada pakar agama sebelum membuat sebarang keputusan pelaburan melibatkan kripto. Kajian dan pemahaman yang mendalam mengenai aspek syariah dalam teknologi kewangan adalah amat penting.