Czego nie może robić pełnomocnik?

Granice umocowania: Czego pełnomocnik zrobić nie może?

Pełnomocnictwo to użyteczne narzędzie, pozwalające komuś działać w naszym imieniu. Ułatwia załatwianie spraw, gdy sami nie możemy się nimi zająć. Jednak zakres działań pełnomocnika nie jest nieograniczony. Istnieją pewne czynności, których – co do zasady – pełnomocnik nie może wykonać, nawet dysponując szeroko sformułowanym pełnomocnictwem. Kluczowym ograniczeniem jest zakaz reprezentowania obu stron transakcji.

Oznacza to, że pełnomocnik nie może zawrzeć umowy sam ze sobą, działając jednocześnie w imieniu mocodawcy i we własnym. Wyobraźmy sobie sytuację, w której upoważniamy kogoś do sprzedaży naszego samochodu. Pełnomocnik nie może go od nas kupić, nawet jeśli zaoferuje cenę rynkową. Taka transakcja, zwana umową z samym sobą, rodzi bowiem oczywisty konflikt interesów. Pełnomocnik, dbając o własny interes, mógłby nie zadbać należycie o interes mocodawcy, np. zaniżając cenę sprzedaży.

Zakaz ten ma charakter generalny i wynika z samej istoty stosunku pełnomocnictwa, opartego na zaufaniu i działaniu na rzecz mocodawcy. Nie jest on jedynie teoretycznym ograniczeniem, lecz ma praktyczne konsekwencje. Umowa zawarta z samym sobą, co do zasady, jest nieważna.

Istnieją jednak dwa wyjątki od tej reguły:

• Wyraźne zezwolenie w pełnomocnictwie: Mocodawca może wprost upoważnić pełnomocnika do działania w sytuacji konfliktu interesów, czyli do reprezentowania obu stron transakcji. Takie upoważnienie powinno być sformułowane precyzyjnie i jednoznacznie, wskazując konkretne czynności, do których się odnosi. Przykładowo, pełnomocnictwo do sprzedaży samochodu może zawierać klauzulę: “Pełnomocnik uprawniony jest do nabycia pojazdu we własnym imieniu”.

• Charakter czynności wykluczający szkodę dla mocodawcy: W niektórych przypadkach charakter samej czynności eliminuje ryzyko konfliktu interesów. Dotyczy to sytuacji, gdy pełnomocnik wykonuje czynność jedynie techniczną, niemającą wpływu na interesy mocodawcy. Przykładem może być odebranie korespondencji czy złożenie dokumentów w urzędzie. W takich przypadkach, nawet jeśli formalnie pełnomocnik działa “sam ze sobą” (np. odbierając list zaadresowany do siebie, jako pełnomocnika), nie narusza to zasad reprezentacji i nie wpływa na ważność czynności.

Podsumowując, pełnomocnik nie może reprezentować obu stron transakcji, chyba że mocodawca wyraźnie go do tego upoważni lub charakter czynności wyklucza ryzyko powstania konfliktu interesów. Zrozumienie tych ograniczeń jest kluczowe dla prawidłowego korzystania z instytucji pełnomocnictwa i zabezpieczenia interesów zarówno mocodawcy, jak i pełnomocnika.