Jakie badanie potwierdza reumatoidalne zapalenie stawów?

Diagnozowanie reumatoidalnego zapalenia stawów: Laboratorium to dopiero początek

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która potrafi znacząco wpłynąć na jakość życia. Wczesne i precyzyjne rozpoznanie jest kluczowe dla wdrożenia skutecznego leczenia i spowolnienia postępu choroby. O ile diagnostyka laboratoryjna odgrywa istotną rolę w tym procesie, to pojedyncze badanie nie wystarczy, by jednoznacznie potwierdzić RZS.

Czynnik reumatoidalny (RF): Pierwszy krok, ale nie ostatni

Oznaczenie czynnika reumatoidalnego (RF) to jedno z pierwszych badań wykonywanych w podejrzeniu RZS. RF to przeciwciało skierowane przeciwko własnym immunoglobulinom, obecne w surowicy krwi. Jego obecność jest silnym sygnałem ostrzegawczym, sugerującym rozwój choroby.

Jednak interpretacja wyników RF wymaga ostrożności. Owszem, występuje on u 70-90% pacjentów z RZS, co czyni go cennym wskaźnikiem. Ale brak RF nie wyklucza RZS, ponieważ u pewnej grupy chorych (tzw. RZS seronegatywne) poziom tego przeciwciała pozostaje niezmienny, mimo obecności choroby. Co więcej, RF może występować także w innych chorobach autoimmunologicznych (np. zespół Sjögrena, toczeń rumieniowaty układowy), infekcjach (np. gruźlica, zakaźne zapalenie wsierdzia) oraz u osób starszych bez objawów RZS. Oznacza to, że sam wysoki poziom RF nie równa się diagnozie RZS.

Poza RF: Kluczowe badania laboratoryjne i obrazowe

Diagnostyka RZS opiera się na kompleksowej ocenie, obejmującej:

• Anty-CCP (przeciwciała przeciw cytrulinowanemu peptydowi): Uważane za bardziej specyficzne dla RZS niż RF. Ich obecność w połączeniu z RF podnosi prawdopodobieństwo diagnozy RZS. Co ważne, anty-CCP często pojawiają się wcześniej niż RF, co czyni je cennym markerem we wczesnym stadium choroby.
• OB i CRP (wskaźniki stanu zapalnego): Podwyższone OB (odczyn Biernackiego) i CRP (białko C-reaktywne) wskazują na obecność stanu zapalnego w organizmie. Chociaż niespecyficzne, są istotne w monitorowaniu aktywności choroby i ocenie skuteczności leczenia.
• Morfologia krwi: Może ujawnić niedokrwistość (częste powikłanie RZS) lub podwyższoną liczbę płytek krwi, również związaną ze stanem zapalnym.
• Badanie płynu stawowego: Pobranie próbki płynu ze zmienionego chorobowo stawu pozwala wykluczyć inne przyczyny zapalenia, takie jak infekcje czy dnę moczanową.
• Badania obrazowe (RTG, USG, rezonans magnetyczny): Umożliwiają ocenę struktury stawów i wykrycie uszkodzeń charakterystycznych dla RZS, takich jak nadżerki kostne czy zwężenie szpary stawowej. Rezonans magnetyczny (MRI) jest szczególnie przydatny we wczesnym rozpoznawaniu, ponieważ pozwala wykryć zmiany zapalne jeszcze przed wystąpieniem uszkodzeń widocznych na RTG.

Kryteria diagnostyczne ACR/EULAR 2010

Rozpoznanie RZS opiera się na kryteriach klasyfikacyjnych ACR/EULAR 2010, które uwzględniają:

• Liczbę i rodzaj zajętych stawów.
• Wyniki badań serologicznych (RF i anty-CCP).
• Czas trwania objawów.
• Poziom wskaźników stanu zapalnego (OB i CRP).

Podsumowanie:

Rozpoznanie RZS to proces złożony, wymagający połączenia wiedzy klinicznej, wyników badań laboratoryjnych i obrazowych. Oznaczenie RF jest cennym, ale niewystarczającym elementem diagnostyki. Kluczowe jest holistyczne podejście, uwzględniające cały obraz kliniczny pacjenta i ścisłą współpracę lekarza reumatologa z innymi specjalistami. Pamiętajmy, że wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia to szansa na poprawę jakości życia pacjentów z RZS i spowolnienie postępu choroby.