Kiedy jest największy wyrzut kortyzolu?

Kortyzol – kiedy osiąga szczyt i dlaczego to ważne?

Kortyzol, często nazywany hormonem stresu, odgrywa kluczową rolę w regulacji wielu procesów fizjologicznych, od metabolizmu i odpowiedzi immunologicznej, po cykl snu i czuwania. Jego poziom w organizmie nie jest stały, a podlega dynamicznym wahaniom w ciągu doby, wpływając na nasze samopoczucie i funkcjonowanie. Chociaż powszechnie wiadomo, że kortyzol wzrasta w odpowiedzi na stres, mechanizm jego wydzielania jest znacznie bardziej złożony.

Najwyższe stężenie kortyzolu obserwuje się zazwyczaj pomiędzy godziną 6:00 a 8:00 rano. To poranne “uderzenie” kortyzolu ma biologiczne uzasadnienie – przygotowuje nas do aktywności po przebudzeniu, mobilizując zasoby energetyczne i zwiększając czujność. Następnie jego poziom stopniowo spada w ciągu dnia, osiągając najniższe wartości około północy. Ten rytm dobowy, znany jako rytm okołodobowy kortyzolu, jest regulowany przez złożony system hormonalny, w którym główną rolę odgrywa oś podwzgórze-przysadka-nadnercza.

Jednakże, rytm dobowy to nie jedyny czynnik wpływający na poziom kortyzolu. Stres, zarówno fizyczny, jak i psychiczny, jest potężnym stymulatorem jego wydzielania. Nagłe zagrożenie, trudna sytuacja w pracy czy nawet intensywny wysiłek fizyczny prowadzą do gwałtownego wzrostu poziomu kortyzolu. W ten sposób organizm przygotowuje się do reakcji “walcz lub uciekaj”, zapewniając dostęp do dodatkowej energii i zwiększając koncentrację.

Co ciekawe, nawet posiłki wpływają na wydzielanie kortyzolu. Spożywanie jedzenia, zwłaszcza bogatego w węglowodany, stymuluje produkcję insuliny, która pośrednio wpływa na wzrost poziomu kortyzolu. Ten mechanizm ma na celu zapewnienie odpowiedniego poziomu glukozy we krwi i zapobiegnięcie hipoglikemii.

Zrozumienie rytmu wydzielania kortyzolu i czynników na niego wpływających ma istotne znaczenie dla zdrowia i dobrego samopoczucia. Długotrwale podwyższony poziom kortyzolu, spowodowany np. chronicznym stresem, może prowadzić do szeregu negatywnych konsekwencji, takich jak zaburzenia snu, osłabienie odporności, problemy z koncentracją, a nawet zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Dlatego tak ważne jest dbanie o higienę psychiczną, regularną aktywność fizyczną (umiarkowaną, a nie ekstremalną) oraz zdrową, zbilansowaną dietę, aby wspierać naturalny rytm kortyzolu i unikać jego nadmiernego wydzielania.