Czy można cofnąć rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron?

Czy można cofnąć rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron? Rozważania na temat elastyczności prawa pracy.

Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron to popularna metoda zakończenia stosunku pracy, cechująca się dobrowolnością i wzajemną zgodą. Szybkość i brak formalnych procedur wypowiedzenia sprawiają, że jest atrakcyjna zarówno dla pracodawcy, jak i pracownika. Jednak w życiu bywa różnie i niejednokrotnie pojawia się pytanie: czy po podpisaniu takiego porozumienia, można się z niego wycofać? Odpowiedź nie jest jednoznaczna i wymaga uwzględnienia kilku istotnych aspektów.

Zasadniczo, porozumienie stron jest umową i obowiązuje zasada pacta sunt servanda (umów należy dotrzymywać). Oznacza to, że po podpisaniu porozumienia, obie strony są zobowiązane do jego przestrzegania, a jego jednostronne anulowanie jest co do zasady niemożliwe. Niemniej jednak, prawo pracy, choć rygorystyczne, dopuszcza pewną elastyczność, chroniąc słabszą stronę stosunku pracy, czyli pracownika.

Możliwość cofnięcia porozumienia za zgodą obu stron. Kluczowe w kwestii wycofania się z porozumienia jest obustronne porozumienie. Jeśli zarówno pracownik, jak i pracodawca zgodzą się na “cofnięcie” pierwotnej umowy, mogą podpisać kolejny dokument, anulujący wcześniejsze ustalenia i przywracający stan sprzed zawarcia porozumienia. Taki dokument, zwany często “anulowaniem porozumienia o rozwiązaniu umowy o pracę”, powinien precyzyjnie określać warunki powrotu do pracy, w tym datę, od której pracownik ponownie będzie wykonywał swoje obowiązki. Jest to najprostszy i najbardziej bezpieczny sposób “cofnięcia” rozwiązania umowy za porozumieniem stron.

Kiedy jednostronne cofnięcie może być dopuszczalne? Choć trudne, jednostronne wycofanie się z porozumienia może być możliwe w wyjątkowych sytuacjach, opierając się na ogólnych zasadach prawa cywilnego, a konkretnie na instytucji wad oświadczenia woli. Przykładem może być sytuacja, w której pracownik złożył oświadczenie woli (podpisanie porozumienia) pod wpływem:

• Błędu: Pracownik mylnie zrozumiał treść porozumienia, np. błędnie zinterpretował zapisy dotyczące odprawy. Błąd musi być istotny i dotyczyć treści czynności prawnej.
• Groźby: Pracownik został zmuszony do podpisania porozumienia pod wpływem bezprawnej groźby ze strony pracodawcy.
• Podstępu: Pracodawca celowo wprowadził pracownika w błąd, aby skłonić go do podpisania porozumienia.

W takich przypadkach, pracownik może wnosić o unieważnienie porozumienia w sądzie pracy. Należy jednak pamiętać, że ciężar dowodu spoczywa na pracowniku, który musi wykazać, że wada oświadczenia woli rzeczywiście wystąpiła. To postępowanie jest zazwyczaj długotrwałe i obarczone ryzykiem.

Aspekt formalny – jak cofnąć porozumienie? Niezależnie od tego, czy “cofnięcie” porozumienia odbywa się za obopólną zgodą, czy jednostronnie z powodu wady oświadczenia woli, kluczowe jest zachowanie formy pisemnej.

• Porozumienie o anulowaniu porozumienia: W przypadku obopólnej zgody, powinno zostać sporządzone pisemne porozumienie, precyzujące warunki powrotu do pracy.
• Oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli: W przypadku wady oświadczenia woli, pracownik powinien złożyć pisemne oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych złożonego wcześniej oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy za porozumieniem stron. Oświadczenie to powinno być doręczone pracodawcy i zawierać uzasadnienie, dlaczego pracownik uważa, że jego oświadczenie było wadliwe.

Podsumowanie.

Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron to poważna decyzja, której konsekwencje warto dokładnie przemyśleć. Choć zasadą jest, że podpisane porozumienie obowiązuje, istnieją pewne, choć ograniczone, możliwości jego cofnięcia. Najbezpieczniejszym sposobem jest obustronne porozumienie. W przypadkach wad oświadczenia woli, droga do “cofnięcia” porozumienia jest trudniejsza i wymaga interwencji sądu pracy. Zanim zdecydujemy się na jakiekolwiek kroki, warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie pracy, aby ocenić naszą sytuację i wybrać najkorzystniejsze rozwiązanie.