Czy pracownik musi mieć jeden weekend wolny?

Jeden weekend wolny w miesiącu – mit i rzeczywistość

Wiele osób uważa, że Kodeks pracy gwarantuje pracownikowi jeden wolny weekend w miesiącu. To częste nieporozumienie. Prawo nie mówi o “weekendzie”, a o jednej wolnej niedzieli w ciągu czterech kolejnych tygodni. Różnica jest subtelna, ale istotna. Weekend kojarzy nam się z sobotą i niedzielą, podczas gdy przepis dotyczy tylko niedzieli. Co więcej, sobota w świetle prawa jest dniem roboczym, chyba że w danej firmie obowiązuje pięciodniowy tydzień pracy.

Przepis o jednej wolnej niedzieli (art. 151¹⁰ § 1 Kodeksu pracy) nie jest regułą, a wyjątkiem. Stosuje się go tylko wtedy, gdy pracownik pracuje w niedziele ze względu na specyficzne okoliczności, takie jak praca w:

• zakładach pracy ciągłej;
• szpitalach i innych placówkach opieki zdrowotnej;
• transporcie i komunikacji;
• gastronomii;
• hotelarstwie;
• rolnictwie i leśnictwie;
• zakładach dostarczających media (energia, gaz, woda);
• firmach ochroniarskich;
• w handlu w placówkach handlowych wskazanych w ustawie.

Jeśli pracownik wykonuje pracę w niedziele z powodu powyższych przyczyn, pracodawca ma obowiązek zapewnić mu co najmniej jedną wolną niedzielę na cztery kolejne tygodnie. Nie oznacza to automatycznie, że pracownik będzie miał wolny cały weekend. Może się zdarzyć, że pracownik będzie pracował w sobotę poprzedzającą wolną niedzielę lub w sobotę następującą po niej.

Kluczowe jest prawidłowe planowanie grafików pracy. Pracodawca musi uwzględnić przepis o wolnej niedzieli i zorganizować pracę tak, aby go przestrzegać. Zaniedbanie tego obowiązku może skutkować karami.

Warto zaznaczyć, że w przypadku niektórych zawodów, np. służb ratowniczych, przepis o jednej wolnej niedzieli w ciągu czterech tygodni może nie mieć zastosowania. Specyfika tych zawodów wymaga ciągłej gotowości do działania, co może uzasadniać pracę także w niedziele.

Podsumowując, prawo nie gwarantuje pracownikowi wolnego weekendu, a jedynie jedną wolną niedzielę w ciągu czterech kolejnych tygodni, i to tylko w określonych przypadkach. Zrozumienie tego przepisu jest kluczowe zarówno dla pracowników, jak i dla pracodawców, aby uniknąć nieporozumień i ewentualnych sankcji.