Jakich informacji nie może żądać pracodawca od pracownika?

Czego pracodawca nie może od Ciebie wymagać? Informacje zakazane na rozmowie kwalifikacyjnej i później

Poszukiwanie pracy to stresujący proces, a kandydaci często czują presję, by ujawnić pracodawcy każdą informację. Niestety, nie wszyscy rekruterzy znają granice prawa, a niektórzy świadomie je przekraczają, żądając danych, do których nie mają prawa. Warto więc wiedzieć, jakie informacje chroni prawo i kiedy możemy odmówić ich udzielenia.

Powszechnym błędnym przekonaniem jest, że pracodawca ma prawo pytać o wszystko na rozmowie kwalifikacyjnej. Rzeczywistość jest inna. O ile pracodawca może, a nawet powinien, dopytywać o umiejętności i doświadczenie relewantne dla oferowanego stanowiska, o tyle istnieje szereg informacji, których żądanie przed nawiązaniem stosunku pracy jest niedozwolone.

Zakazane pytania przed zatrudnieniem:

• Szczegółowe informacje o wykształceniu, kwalifikacjach i przebiegu poprzedniego zatrudnienia: Pracodawca nie ma prawa żądać od kandydata dyplomów, świadectw pracy, czy szczegółowego opisu obowiązków na poprzednich stanowiskach przed podpisaniem umowy. Może dopytać o umiejętności i doświadczenie istotne dla danego stanowiska, ale nie ma prawa żądać dokumentów potwierdzających te informacje na tym etapie. Dopiero po podjęciu decyzji o zatrudnieniu i zawarciu umowy, pracownik ma obowiązek dostarczyć te dokumenty. Wyjątkiem są sytuacje, gdy konkretne uprawnienia (np. prawo jazdy określonej kategorii) są absolutnie niezbędne do wykonywania pracy i stanowią wymóg formalny.
• Informacje o stanie zdrowia: Pytania o stan zdrowia, przebyte choroby, czy plany macierzyńskie są niedozwolone na etapie rekrutacji. Wyjątek stanowią sytuacje, gdy określony stan zdrowia uniemożliwiałby wykonywanie danej pracy (np. pilot samolotu) – wówczas pracodawca może skierować kandydata na badania lekarskie, ale dopiero po wstępnej akceptacji jego kandydatury.
• Poglądy polityczne, światopogląd, przynależność do związków zawodowych: Te informacje są chronione prawem i pracodawca nie ma prawa ich żądać, ani przed, ani po zatrudnieniu. Pytania o te kwestie mogą sugerować dyskryminację i są niedopuszczalne.
• Sytuacja rodzinna i plany prokreacyjne: Pytania o stan cywilny, liczbę dzieci, czy plany dotyczące powiększenia rodziny są niedozwolone. Pracodawca nie ma prawa uzależniać decyzji o zatrudnieniu od tych czynników.

Po zatrudnieniu:

Po nawiązaniu stosunku pracy pracodawca ma prawo żądać dokumentów potwierdzających kwalifikacje i doświadczenie podane w CV, a także innych informacji niezbędnych do prawidłowego przebiegu zatrudnienia (np. numeru konta bankowego). Nadal jednak obowiązuje go zakaz zbierania danych wrażliwych, takich jak poglądy polityczne czy stan zdrowia, poza wyjątkami przewidzianymi przepisami prawa (np. badania okresowe).

Pamiętaj o swoich prawach! Jeśli czujesz, że pracodawca zadaje Ci pytania, które naruszają Twoją prywatność, masz prawo odmówić odpowiedzi. Warto znać swoje prawa i umieć asertywnie reagować na próby ich naruszenia.