Kiedy urząd skarbowy kontroluje osoby prywatne?

Kiedy fiskus zagląda do prywatnego konta? Demistyfikacja kontroli rachunków bankowych.

Od lipca 2022 roku krąży wiele mitów dotyczących kontroli kont bankowych osób prywatnych przez Urząd Skarbowy. Powszechne przekonanie o możliwości bezproblemowego i nagłego wglądu w finanse każdego obywatela jest błędne i wymaga sprostowania. Choć dostęp do informacji o rachunkach bankowych rzeczywiście został poszerzony, to wcale nie oznacza to dowolności ze strony fiskusa. Wbrew obawom, nie jest to narzędzie stosowane na masową skalę, a jego użycie obwarowane jest ścisłymi procedurami i ograniczeniami.

Kluczowe jest zrozumienie, że sam fakt posiadania konta bankowego nie czyni nas automatycznie obiektem kontroli. Aby Urząd Skarbowy mógł zajrzeć na nasze konto, muszą zostać spełnione dwa podstawowe warunki:

• Uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zabronionego: Nie wystarczy zwykła kontrola „na chybił trafił”. Konieczne są konkretne przesłanki, wskazujące na możliwość popełnienia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. Mogą to być np. anonimowe donosy (poparte dowodami), informacje z innych organów ścigania, analiza ryzyka podatkowego (np. rażąca dysproporcja między deklarowanymi dochodami a stylem życia) lub wykrycie nieprawidłowości w zeznaniach podatkowych. Sam fakt posiadania oszczędności lub dokonywania przelewów o wysokich kwotach nie jest jeszcze powodem do wszczęcia kontroli.
• Formalne wszczęcie postępowania przygotowawczego: Wgląd w rachunek bankowy nie jest możliwy na życzenie urzędnika. Wymaga to formalnej decyzji o wszczęciu postępowania przygotowawczego, wydanej przez uprawniony organ – najczęściej prokuraturę, a w niektórych przypadkach sam Urząd Skarbowy. Decyzja ta musi być uzasadniona i opierać się na zebranych dowodach.

Warto podkreślić, że dostęp do informacji o rachunkach bankowych to ostateczność, stosowana w sytuacjach, gdy inne metody pozyskiwania dowodów okazały się nieskuteczne. Chodzi tu o zapobieganie poważnym przestępstwom gospodarczym, praniu brudnych pieniędzy i ucieczce przed odpowiedzialnością podatkową.

Dodatkowo, kontrola rachunku bankowego nie oznacza automatycznego zajęcia środków. Urząd Skarbowy może jedynie zabezpieczyć środki na koncie, jeśli istnieje ryzyko, że zostaną one ukryte lub wykorzystane do dalszej działalności przestępczej. Ostateczna decyzja o konfiskacie środków należy do sądu.

Podsumowując, dostęp Urzędu Skarbowego do informacji o rachunkach bankowych osób prywatnych jest ściśle regulowany i wymaga spełnienia szeregu warunków. Nie ma mowy o masowej inwigilacji czy dowolnym zaglądaniu na konta obywateli. W praktyce jest to narzędzie stosowane w uzasadnionych przypadkach, gdy istnieje podejrzenie popełnienia czynu zabronionego i formalnie wszczęto postępowanie przygotowawcze.