Czy trzeba uzasadniać siłę wyższą?

Siła wyższa – czy konieczne jest jej uzasadnianie?

W życiu zawodowym zdarzają się sytuacje, na które nie mamy wpływu. Choroba, nagła awaria, katastrofa naturalna – to tylko niektóre przykłady zdarzeń losowych, które mogą uniemożliwić nam realizację obowiązków zawodowych. W takich przypadkach mówimy o sile wyższej. Naturalnym pytaniem jest jednak: czy w przypadku powołania się na siłę wyższą, konieczne jest jej szczegółowe uzasadnianie wobec pracodawcy?

Odpowiedź brzmi: nie ma prawnego obowiązku przedstawiania obszernego uzasadnienia siły wyższej. Kodeks pracy nie precyzuje, jakie dowody lub wyjaśnienia należy dostarczyć, aby pracodawca uznał powołanie się na nią za uzasadnione. Brak takiego obowiązku oznacza, że pracownik, którego zdolność do pracy została uniemożliwiona z przyczyn losowych, powinien poinformować o tym pracodawcę możliwie jak najszybciej po ustaniu przeszkód. Nie musi on natychmiast reagować, jeśli np. zdarzenie uniemożliwia mu kontakt (np. brak dostępu do telefonu w czasie klęski żywiołowej). Kluczowe jest powiadomienie pracodawcy w najkrótszym możliwym terminie po odzyskaniu możliwości kontaktu.

Oczywiście, konkretna sytuacja może wymagać pewnych wyjaśnień. Jeśli pracownik nie stawił się w pracy z powodu choroby, wystarczające będzie zazwyczaj poinformowanie o tym fakcie telefonicznie lub mailowo, a następnie dostarczenie zaświadczenia lekarskiego. W przypadku innych zdarzeń losowych, jasne i zwięzłe przedstawienie okoliczności uniemożliwiających stawiennictwo w pracy zazwyczaj wystarczy. Nadmierna szczegółowość nie jest wymagana.

Pracodawca, z kolei, nie może arbitralnie żądać dodatkowych, nieprzewidzianych prawem wyjaśnień. Jego rola sprowadza się do oceny wiarygodności zgłoszenia pracownika w oparciu o przedstawione informacje i ewentualnie – w uzasadnionych przypadkach – weryfikacji tych informacji. Nie ma jednak podstaw prawnych do żądania od pracownika przedstawiania nadmiaru dokumentacji czy szczegółowych relacji, jeśli nie wynika to z odrębnych przepisów lub wewnętrznych regulaminów firmy (np. w przypadku delegacji zagranicznych).

Podsumowując, powołanie się na siłę wyższą nie musi być poparte obszernym uzasadnieniem. Kluczowe jest terminowe powiadomienie pracodawcy oraz wiarygodne przedstawienie okoliczności uniemożliwiających wykonywanie pracy. Pracownik ma prawo do ochrony przed nadmiernymi i nieuzasadnionymi żądaniami ze strony pracodawcy dotyczącymi uzasadnienia siły wyższej.