Jakie mogą być powody siły wyższej?

Siła wyższa – co kryje się pod tym pojęciem?

Siła wyższa, zwana też czasem “casus fortuitus”, to pojęcie prawne, które odnosi się do wydarzeń niezależnych od woli człowieka, o charakterze nadzwyczajnym i nieprzewidywalnym. To zdarzenia, które uniemożliwiają lub utrudniają realizację zobowiązań, a których wystąpienia nie można było przewidzieć lub zapobiec.

W powszechnym mniemaniu siła wyższa kojarzona jest głównie z katastrofalnymi zjawiskami naturalnymi, takimi jak trzęsienia ziemi, tsunami, erupcje wulkanów, huragany czy powodzie. Jednak zakres tego pojęcia jest znacznie szerszy. Do siły wyższej zaliczamy również:

1. Akty władzy publicznej:

• Wprowadzenie stanu wyjątkowego: W przypadku wprowadzenia stanu wyjątkowego lub stanu klęski żywiołowej, ograniczenie swobód obywatelskich i działalność gospodarczą mogą utrudnić realizację kontraktów.
• Zamknięcie granic: Podobnie, zamknięcie granic lub wprowadzenie ograniczeń w ruchu osób i towarów w związku z pandemią, wojną lub innymi kryzysami może uniemożliwić realizację zobowiązań.
• Zakazanie działalności: Władze mogą wydać zakazy dotyczące prowadzenia określonych działalności, np. zakaz prowadzenia działalności gastronomicznej w związku z pandemią.
• Zmiana przepisów prawnych: Nagle wprowadzone zmiany w prawie mogą uniemożliwić realizację kontraktów lub wymagać ich modyfikacji.

2. Wydarzenia społeczne lub polityczne:

• Protesty społeczne: Niepokoje społeczne, strajki i demonstracje mogą zakłócić działalność gospodarczą i utrudnić realizację zobowiązań.
• Wojna lub konflikt zbrojny: Wojna lub konflikt zbrojny wpływają na dostępność surowców, zakłócają łańcuchy dostaw, mogą doprowadzić do zniszczeń i utrudnień w komunikacji.
• Pandemie: Pandemia COVID-19 pokazała, jak szybko wydarzenie o charakterze globalnym może sparaliżować działalność gospodarczą i społeczności.

3. Inne zdarzenia:

• Awarie systemów informatycznych: Awaria systemu informatycznego, np. w banku, może uniemożliwić dokonanie przelewu i tym samym uniemożliwić realizację zobowiązania.
• Zdarzenia losowe: Do zdarzeń losowych zaliczamy np. pożary, wypadki, kradzieże czy awarie maszyn.

Ważne jest, aby pamiętać, że siła wyższa musi spełniać określone warunki, aby ją uznać. Musi to być zdarzenie obiektywne, nieprzewidywalne, niemożliwe do uniknięcia i mające wpływ na realizację zobowiązania. Dowód na istnienie siły wyższej spoczywa na osobie, która się na nią powołuje.

W przypadku uznania siły wyższej, osoba, która była zobowiązana do realizacji kontraktu, może być zwolniona z odpowiedzialności. Jednakże, nie zawsze jest to automatyczne. Niektóre kontrakty zawierają klauzule dotyczące siły wyższej, które precyzują warunki, w których można się na nią powołać.

Podsumowując, siła wyższa to szerokie pojęcie, które obejmuje wiele zdarzeń, których nie można przewidzieć ani kontrolować. Zrozumienie tego pojęcia jest ważne zarówno dla przedsiębiorców, jak i dla osób prywatnych, ponieważ może mieć wpływ na realizację zobowiązań i odpowiedzialność za ich niewykonanie.