Jak dzielimy zaburzenia psychiczne?

Mapa Zawiłości: Jak Klasyfikujemy Zaburzenia Psychiczne?

Klasyfikowanie zaburzeń psychicznych to zadanie przypominające układanie gigantycznej, wielobarwnej układanki. Nie istnieje jeden, idealny system, który zadowoliłby wszystkich specjalistów, jednakże używane systemy, takie jak DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th edition) czy ICD-11 (International Classification of Diseases, 11th revision), starają się uporządkować złożoność ludzkiej psychiki, oferując ramę dla diagnozy i leczenia. Podstawowy podział, choć uproszczony, pozwala na wstępne zrozumienie różnorodności problemów psychicznych.

Zamiast skupiać się na sztywnych kategoriach, warto pomyśleć o zaburzeniach psychicznych jako o kontinuum, gdzie objawy mogą się nakładać i zmieniać z czasem. Mimo tego, podstawowy podział na kilka szerokich grup pozwala na lepsze porozumienie się między specjalistami i ułatwia proces diagnostyczny. Te kluczowe kategorie to:

1. Zaburzenia Nerwicowe: Grupa ta obejmuje szeroki zakres stanów charakteryzujących się lekiem, lękiem, napięciem i unikiem. Wśród nich znajdujemy np. zaburzenia lękowe uogólnione, fobie specyficzne, agorafobię, zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (OCD) czy zaburzenie stresowe pourazowe (PTSD). Kluczową cechą jest obecność objawów somatycznych, takich jak ból brzucha, drżenie czy kołatanie serca, powodowanych przez niepokój.

2. Zaburzenia Afektywne (Nastroju): Ta kategoria koncentruje się na zaburzeniach dotyczących nastroju, przede wszystkim depresji i mani. Zaburzenie afektywne dwubiegunowe charakteryzuje się naprzemiennymi okresami depresji i manii (stanu podwyższonego nastroju, z nadmierną aktywnością i rozdrażnieniem), podczas gdy depresja jednobiegunowa objawia się głównie obniżonym nastrojem, utratą energii i motywacji.

3. Psychozy: Psychozy to grupa zaburzeń charakteryzujących się utratą kontaktu z rzeczywistością. Objawy obejmują halucynacje (np. słyszenie głosów), omamy (fałszywe przekonania), zaburzenia myślenia i trudności w funkcjowaniu społecznym. Schizofrenia jest najbardziej znanym przykładem psychozy.

4. Zaburzenia Osobowości: Te zaburzenia charakteryzują się sztywnymi i nieprzystosowanymi względnie do środowiska wzorcami myślenia, odczuwania i zachowania, które powodują znaczne trudności w życiu społecznym i zawodowym. Przykłady obejmują zaburzenie osobowości anty-społecznej, narcystycznej, granicznej i unikającej.

5. Zaburzenia o Podłożu Organicznym: Ta kategoria obejmuje zaburzenia psychiczne wynikające z fizycznych czynników, takich jak choroby neurologiczne, urazy głowy, zaburzenia endokrynologiczne czy efekty uboczne lekarstw.

Podział ten jest uproszczeniem i w praktyce diagnoza jest znacznie bardziej złożona. Wiele osób zmaga się z wieloma jednocześnie występującymi zaburzeniami, co wymaga holistycznego podejścia i indywidualnego planu leczenia. Pamiętajmy, że poszukiwanie pomocy u specjalisty jest kluczowe w procesie rozumienia i radzenia sobie z zaburzeniami psychicznymi.