Jak odróżnić RZS od zwyrodnienia?

RZS a zwyrodnienie stawów: Jak odróżnić te dwie choroby?

Ból stawów to powszechna dolegliwość, która może wskazywać na wiele różnych schorzeń. Dwie z najczęstszych przyczyn to reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) i zwyrodnienie stawów (osteoartroza). Choć obie choroby objawiają się bólem i sztywnością stawów, różnią się one pod wieloma istotnymi względami, a kluczem do prawidłowej diagnozy jest dokładna obserwacja przebiegu objawów. Nieprawidłowe rozpoznanie może opóźnić właściwe leczenie i prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia.

Podstawowym elementem różnicującym RZS i zwyrodnienie stawów jest czas występowania sztywności stawowej. To właśnie ten symptom, obserwowany przez pacjenta, może stanowić pierwszą wskazówkę dla lekarza. W przypadku RZS, sztywność jest charakterystycznie poranny, pojawia się po okresie spoczynku, np. po nocnym śnie, i utrzymuje się długo, często ponad 30 minut. Intensywność sztywności jest zazwyczaj znaczna, utrudniając poranne czynności. Jest to spowodowane procesem zapalnym, który ma miejsce w stawie. Zapalenie powoduje obrzęk, a sztywność jest efektem tego procesu.

W zwyrodnieniu stawów sztywność ma zupełnie inny charakter. Pojawia się raczej pod koniec dnia, po aktywności fizycznej. Jest to związane z zużyciem chrząstki stawowej i mikrouszkodzeniami, które kumulują się w ciągu dnia. Wieczorna sztywność jest zazwyczaj krótsza i mniej intensywna niż poranna sztywność w RZS. Ponadto, w zwyrodnieniu stawów ból często pojawia się po obciążeniu stawu, a ulgę przynosi odpoczynek.

Oczywiście, czas występowania sztywności to tylko jeden z wielu symptomów. RZS charakteryzuje się również symetrycznym zajęciem stawów (np. ból obu nadgarstków jednocześnie), obrzękiem stawów, uczuciem gorąca w stawach, a często także ogólnym zmęczeniem i gorączką. Zwyrodnienie stawów najczęściej dotyczy jednego lub kilku stawów, szczególnie tych obciążonych (np. kolana, biodra), i charakteryzuje się stopniowym pogarszaniem się stanu stawów, z towarzyszącym trzeszczeniem stawów podczas ruchu.

Podsumowując: choć zarówno RZS, jak i zwyrodnienie stawów objawiają się bólem i sztywnością stawów, kluczową różnicą jest czas występowania sztywności: poranna, długotrwała sztywność sugeruje RZS, podczas gdy wieczorna sztywność po aktywności fizycznej może wskazywać na zwyrodnienie stawów. Diagnozę zawsze powinien postawić lekarz na podstawie kompleksowego badania, obejmującego wywiad, badanie fizykalne i ewentualne badania dodatkowe, takie jak badania krwi czy obrazowe (RTG, USG). Nie należy samodzielnie diagnozować i rozpoczynać leczenia, ponieważ może to prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.