Jak wygląda zapalenie skórno-mięśniowe?

Zapalenie skórno-mięśniowe: Więcej niż tylko wysypka i ból mięśni. Spojrzenie na rzadki i podstępny stan zapalny.

Zapalenie skórno-mięśniowe (dermatomyositis, DM) to rzadka choroba autoimmunologiczna, która atakuje mięśnie i skórę. Choć objawia się charakterystycznymi objawami, takimi jak osłabienie mięśni i wysypki skórne, to jej oblicze jest znacznie bardziej złożone i podstępne, niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka.

Powierzchowność może mylić: Wysypki skórne jako “chorobliwy makijaż”.

Wysypki skórne w zapaleniu skórno-mięśniowym nie są zwykłym podrażnieniem. Przybierają postać czerwonych, fioletowych lub brązowych plam, często tworzących swoisty “chorobliwy makijaż”. Szczególnie charakterystyczne są:

• Rumień heliotropowy: Fioletowa lub liliowa wysypka wokół oczu, przypominająca cień do powiek, która może być opuchnięta i swędząca.
• Objaw Gottrona: Czerwone lub fioletowe grudki i łuski na kostkach, kolanach i łokciach, czasem z bolesnymi pęknięciami skóry.
• Objaw szala: Rozlana, zaczerwieniona wysypka na klatce piersiowej i górnej części pleców, przypominająca założony szal.
• “Mechaniczne dłonie”: Zgrubiała, popękana skóra na bocznych powierzchniach palców, przypominająca dłonie mechanika.

Warto podkreślić, że wysypki mogą wyprzedzać osłabienie mięśni, występować jednocześnie lub pojawiać się po ich wystąpieniu. Bywa, że pacjenci zgłaszają się do dermatologa z powodu nietypowej wysypki, zanim jeszcze zorientują się, że ich mięśnie słabną.

Osłabienie mięśni: Od trudności z wstawaniem po problemy z oddychaniem.

Osłabienie mięśni w zapaleniu skórno-mięśniowym najczęściej dotyczy mięśni obręczy barkowej i biodrowej. Początkowo pacjenci mogą odczuwać trudności z:

• Wstawaniem z krzesła lub łóżka.
• Wchodzeniem po schodach.
• Podnoszeniem rąk nad głowę.
• Czesaniem włosów.

Z czasem osłabienie może postępować i prowadzić do trudności z połykaniem (dysfagia), co zwiększa ryzyko zachłyśnięcia i aspiracyjnego zapalenia płuc. W zaawansowanych przypadkach może dojść do osłabienia mięśni oddechowych, co prowadzi do duszności i wymaga wsparcia oddechowego.

Ukryte oblicze zapalenia skórno-mięśniowego: Zajęcie narządów wewnętrznych.

Zapalenie skórno-mięśniowe to choroba ogólnoustrojowa, co oznacza, że może dotykać inne narządy wewnętrzne, prowadząc do powikłań, które często są pomijane:

• Płuca: Śródmiąższowe zapalenie płuc, które powoduje duszność, kaszel i prowadzi do zwłóknienia płuc.
• Serce: Zapalenie mięśnia sercowego (myocarditis) lub zaburzenia rytmu serca.
• Stawy: Bóle stawów (arthralgia) i zapalenie stawów (arthritis).
• Przewód pokarmowy: Owrzodzenia i krwawienia z przewodu pokarmowego.

Związek z nowotworami: Niepokojący aspekt zapalenia skórno-mięśniowego.

U części pacjentów z zapaleniem skórno-mięśniowym stwierdza się zwiększone ryzyko rozwoju nowotworów, zwłaszcza w ciągu pierwszych 3-5 lat od diagnozy. Najczęściej spotykane nowotwory to rak jajnika, rak płuc, rak żołądka i rak jelita grubego. Związek między zapaleniem skórno-mięśniowym a nowotworami nie jest do końca wyjaśniony, ale sugeruje się, że układ odpornościowy, atakujący własne tkanki, może również przyczyniać się do rozwoju nowotworów.

Diagnoza i leczenie: Długotrwały proces wymagający interdyscyplinarnego podejścia.

Diagnoza zapalenia skórno-mięśniowego opiera się na badaniu klinicznym, badaniach laboratoryjnych (m.in. poziom enzymów mięśniowych, przeciwciała), elektromiografii (EMG) i biopsji mięśnia. Leczenie ma na celu złagodzenie objawów, zahamowanie postępu choroby i zapobieganie powikłaniom. Najczęściej stosuje się:

• Kortykosteroidy: Leki przeciwzapalne, które hamują układ odpornościowy.
• Leki immunosupresyjne: Leki, które osłabiają układ odpornościowy, takie jak metotreksat, azatiopryna i cyklofosfamid.
• Immunoglobuliny dożylne (IVIG): Preparaty zawierające przeciwciała, które pomagają regulować układ odpornościowy.
• Fizjoterapię: Ćwiczenia wzmacniające mięśnie i poprawiające zakres ruchu.
• Ochronę przed słońcem: Ze względu na wrażliwość skóry na promieniowanie UV.

Zapalenie skórno-mięśniowe to choroba, która wymaga długotrwałego leczenia i monitorowania przez zespół specjalistów, w tym reumatologa, dermatologa, neurologa, pulmonologa i kardiologa. Wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia może znacząco poprawić jakość życia pacjentów i zapobiec poważnym powikłaniom.

Pamiętaj, że powyższy artykuł ma charakter informacyjny i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. W przypadku podejrzenia zapalenia skórno-mięśniowego należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.