ทฤษฎีทางการพยาบาลของโอเร็มมีอะไรบ้าง

ทฤษฎีการดูแลตนเองของโอเร็ม: การส่งเสริมศักยภาพและความเป็นอิสระในการดูแลสุขภาพ

ทฤษฎีการดูแลตนเองของ Dorothea Orem เป็นทฤษฎีทางการพยาบาลที่มีอิทธิพลอย่างมากต่อการปฏิบัติงานของพยาบาลทั่วโลก โดยเน้นย้ำถึงความสำคัญของการส่งเสริมให้ผู้ป่วยมีศักยภาพในการดูแลสุขภาพของตนเองให้มากที่สุด ทฤษฎีนี้ไม่ได้มองผู้ป่วยเพียงแค่ผู้รับการดูแล แต่เป็นบุคคลที่มีความสามารถในการจัดการสุขภาพของตนเอง และพยาบาลมีบทบาทสำคัญในการช่วยเหลือสนับสนุนให้ผู้ป่วยบรรลุเป้าหมายนั้น

จุดแข็งของทฤษฎีนี้คือความครอบคลุม มันไม่ใช่เพียงแค่แนวคิดที่เป็นนามธรรม แต่ประกอบด้วยองค์ประกอบหลักสามส่วนที่ทำงานประสานกันอย่างลงตัว เพื่อให้การดูแลผู้ป่วยเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและมีคุณภาพ องค์ประกอบเหล่านี้ได้แก่:

1. ทฤษฎีการดูแลตนเอง (Self-Care Deficit Theory): เป็นแกนกลางของทฤษฎีทั้งหมด เน้นถึงความสามารถของแต่ละบุคคลในการดำเนินการดูแลตนเอง ซึ่งรวมถึงกิจกรรมต่างๆ ที่จำเป็นในการรักษาสุขภาพ ป้องกันโรค และรักษาสุขภาพให้คงอยู่ โอเร็มระบุว่าผู้ป่วยทุกคนมีความต้องการการดูแลตนเอง (self-care needs) ซึ่งอาจแตกต่างกันไปตามปัจจัยต่างๆ เช่น อายุ เพศ สภาพร่างกาย และสภาพแวดล้อม เมื่อบุคคลขาดความสามารถในการตอบสนองความต้องการการดูแลตนเอง หรือมีความบกพร่องในการดูแลตนเอง (self-care deficit) นี่คือจุดที่พยาบาลจะเข้ามาช่วยเหลือ

2. ทฤษฎีการให้การดูแลตนเอง (Self-Care Requisites): ส่วนนี้จะอธิบายถึงความต้องการในการดูแลตนเอง แบ่งออกเป็นสามประเภท:

• ความต้องการในการดูแลตนเองทั่วไป (Universal Self-Care Requisites): เป็นความต้องการพื้นฐานที่ทุกคนมีเหมือนกัน เช่น การรับประทานอาหาร การพักผ่อน การกำจัดของเสีย
• ความต้องการในการดูแลตนเองตามภาวะ (Developmental Self-Care Requisites): เป็นความต้องการเฉพาะที่เกิดขึ้นในช่วงเวลาต่างๆ ของชีวิต เช่น การดูแลทารกในเด็กแรกเกิด การดูแลผู้สูงอายุ
• ความต้องการในการดูแลตนเองตามภาวะผิดปกติ (Health Deviation Self-Care Requisites): เป็นความต้องการเฉพาะที่เกิดขึ้นเมื่อบุคคลเจ็บป่วยหรือมีภาวะผิดปกติ เช่น การรับประทานยาตามแพทย์สั่ง การทำกายภาพบำบัด

3. ทฤษฎีระบบการดูแลตนเอง (Self-Care Nursing Systems): ส่วนนี้จะอธิบายถึงวิธีการที่พยาบาลจะช่วยเหลือผู้ป่วยในการดูแลตนเอง โดยพยาบาลจะประเมินความต้องการการดูแลตนเองของผู้ป่วย และวางแผนการดูแลที่เหมาะสม แบ่งออกเป็นสามระดับ:

• ระบบการดูแลตนเองอย่างสมบูรณ์ (Wholly Compensatory): พยาบาลทำการดูแลทั้งหมดให้ผู้ป่วย เช่น ผู้ป่วยที่หมดสติ
• ระบบการดูแลตนเองแบบช่วยเหลือส่วนหนึ่ง (Partially Compensatory): พยาบาลช่วยเหลือผู้ป่วยบางส่วน เช่น ผู้ป่วยหลังผ่าตัดที่ต้องการความช่วยเหลือในการทำกิจวัตรประจำวันบางอย่าง
• ระบบการดูแลตนเองแบบให้คำแนะนำและสนับสนุน (Educative-Supportive): พยาบาลให้ความรู้ คำแนะนำ และกำลังใจแก่ผู้ป่วย เช่น ผู้ป่วยโรคเรื้อรังที่ต้องการการดูแลตนเองอย่างต่อเนื่อง

ทฤษฎีการดูแลตนเองของโอเร็ม จึงไม่เพียงแต่เป็นแนวทางในการดูแลผู้ป่วย แต่ยังเป็นกรอบแนวคิดที่ช่วยให้พยาบาลสามารถประเมิน วางแผน และดำเนินการดูแลผู้ป่วยได้อย่างมีระบบ ส่งเสริมความเป็นอิสระและศักยภาพของผู้ป่วย และนำไปสู่ผลลัพธ์ที่ดีต่อสุขภาพของผู้ป่วยในระยะยาว ทำให้เป็นทฤษฎีที่ยังคงมีความสำคัญและถูกนำไปประยุกต์ใช้ในวงการพยาบาลอย่างกว้างขวางจนถึงปัจจุบัน