พฤติกรรมที่เกิดจากการเรียนรู้ มีอะไรบ้าง

พฤติกรรมที่เกิดจากการเรียนรู้ มีหลากหลายรูปแบบ และเกิดขึ้นได้จากปัจจัยต่างๆ มากมาย การเรียนรู้ไม่ใช่แค่การจำข้อมูล แต่ครอบคลุมถึงการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมตอบสนองต่อสิ่งเร้าในสิ่งแวดล้อม พฤติกรรมที่เกิดจากการเรียนรู้สามารถแบ่งออกได้เป็นประเภทต่างๆ เช่น

1. การเรียนรู้แบบเชื่อมโยง (Associative Learning): ประเภทนี้ประกอบด้วยการเรียนรู้แบบการปรับสภาพคลาสสิก (Classical Conditioning) และการเรียนรู้แบบการปรับสภาพโอเปอแรนต์ (Operant Conditioning) การเรียนรู้แบบการปรับสภาพคลาสสิกเกี่ยวข้องกับการเชื่อมโยงสิ่งเร้าที่เป็นกลาง (Neutral Stimulus) กับสิ่งเร้าที่มีผลต่อสรีระ (Unconditioned Stimulus) เพื่อให้เกิดการตอบสนองแบบเดียวกัน (Conditioned Response) เช่น การเรียนรู้ว่าเสียงระฆัง (สิ่งเร้าที่เป็นกลาง) บ่งบอกถึงอาหาร (สิ่งเร้าที่มีผลต่อสรีระ) ทำให้เกิดการหลั่งน้ำลาย (การตอบสนองแบบเดียวกัน) ในขณะที่การเรียนรู้แบบการปรับสภาพโอเปอแรนต์เกี่ยวข้องกับการเชื่อมโยงพฤติกรรมกับผลลัพธ์ เช่น การฝึกสุนัขให้มาที่เรียกเมื่อเห็นคำสั่ง การกระทำที่นำไปสู่ผลตอบรับที่ดีจะเกิดขึ้นบ่อยขึ้น ผลลัพธ์ที่ไม่ดีจะทำให้เกิดการหยุดพฤติกรรมนั้น

2. การเรียนรู้แบบสังเกต (Observational Learning): รูปแบบนี้เกี่ยวข้องกับการเรียนรู้จากการสังเกตพฤติกรรมของผู้อื่น การเรียนรู้แบบสังเกตเป็นกลไกสำคัญในการเรียนรู้ของมนุษย์และสัตว์ เช่น การสังเกตพฤติกรรมการล่าเหยื่อของสัตว์อื่นหรือการสังเกตการใช้งานเครื่องมือต่างๆ เด็กๆ เรียนรู้ทักษะและพฤติกรรมต่างๆ จากการสังเกตผู้ใหญ่หรือเพื่อนๆ

3. การเรียนรู้แบบลองผิดลองถูก (Trial and Error Learning): เป็นรูปแบบการเรียนรู้ที่พบเห็นได้บ่อยในหลายสปีชีส์ สัตว์หรือมนุษย์จะลองทำสิ่งต่างๆ หลายครั้ง จนกระทั่งพบวิธีการที่เหมาะสมในการแก้ปัญหาหรือบรรลุเป้าหมาย ตัวอย่างที่ยกมาในคำถามคือแมวที่เรียนรู้ที่จะเปิดประตูตู้เย็น โดยลองข่วน ดัน และลองวิธีต่างๆ จนกระทั่งค้นพบวิธีที่ถูกต้อง

4. การเรียนรู้แบบปรับตัว (Adaptive Learning): เป็นรูปแบบการเรียนรู้ที่เกิดจากการปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไป สัตว์จะปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของตนเพื่อให้เหมาะสมกับความท้าทายหรือโอกาสใหม่ๆ ที่ปรากฏในสิ่งแวดล้อม

ทั้งสี่ประเภทนี้แสดงให้เห็นถึงความหลากหลายและความสำคัญของการเรียนรู้ต่อการปรับตัวให้เข้ากับชีวิตและสิ่งแวดล้อม การเรียนรู้แบบลองผิดลองถูกเป็นเพียงหนึ่งในรูปแบบการเรียนรู้เท่านั้นที่เกี่ยวข้องกับการปรับตัว และเป็นหนึ่งในกลไกพื้นฐานที่ช่วยให้สัตว์และมนุษย์ดำรงอยู่ได้