วัสดุสารสนเทศแบ่งเป็นกี่ประเภทอะไรบ้าง

วัสดุสารสนเทศ: มากกว่าสามประเภทที่คุณคิด

บทความมากมายจำกัดความวัสดุสารสนเทศเพียงสามประเภทหลักๆ คือ เอกสาร สื่ออิเล็กทรอนิกส์ และสื่อประมวลผลภาพ แม้ว่าจะเป็นการจำแนกเบื้องต้นที่เข้าใจง่าย แต่การจำแนกเช่นนี้กลับมองข้ามความหลากหลายและความซับซ้อนของวัสดุสารสนเทศในยุคปัจจุบัน การแบ่งประเภทที่ครอบคลุมยิ่งขึ้นจำเป็นต้องพิจารณาถึงมิติต่างๆ อาทิ รูปแบบการนำเสนอ เทคโนโลยีที่ใช้ และวิธีการเข้าถึงข้อมูล

การแบ่งประเภทวัสดุสารสนเทศที่ครอบคลุมกว่า สามารถพิจารณาได้จากหลายมิติ ดังนี้:

1. ตามรูปแบบการจัดเก็บและการนำเสนอ:

• วัสดุทางเอกสาร (Print Materials): เช่น หนังสือ นิตยสาร แผ่นพับ โปสเตอร์ เอกสารทางราชการ เอกสารทางวิชาการ เป็นต้น ลักษณะเด่นคือเป็นสื่อที่จับต้องได้ อ่านได้โดยตรง และมักมีอายุการใช้งานที่จำกัดเนื่องจากสภาพการเก็บรักษา

• สื่ออิเล็กทรอนิกส์ (Electronic Media): ครอบคลุมสื่อดิจิทัลหลากหลายรูปแบบ เช่น เว็บไซต์ อีเมล ไฟล์เอกสาร (Word, PDF, PPT) ไฟล์เสียง (MP3, WAV) ไฟล์วิดีโอ (MP4, AVI) ฐานข้อมูล ซอฟต์แวร์ เกม แอปพลิเคชัน เป็นต้น ลักษณะเด่นคือการเข้าถึงได้ง่าย สามารถแก้ไขและเผยแพร่ได้รวดเร็ว และมีปริมาณข้อมูลมหาศาล

• สื่อประมวลภาพ (Visual Media): รวมถึงภาพถ่าย ภาพวาด แผนที่ กราฟ อินโฟกราฟิก ภาพเคลื่อนไหว แอนิเมชัน เป็นต้น ลักษณะเด่นคือการสื่อสารได้อย่างรวดเร็วและเข้าใจง่าย เหมาะสำหรับการนำเสนอข้อมูลเชิงภาพ

• สื่อสามมิติ (3D Media): เช่น แบบจำลองสามมิติ ภาพโฮโลแกรม เป็นต้น กำลังได้รับความนิยมเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะในด้านการออกแบบ วิศวกรรม และการแพทย์

2. ตามลักษณะของสารสนเทศ:

• สารสนเทศเชิงข้อเท็จจริง (Factual Information): ข้อมูลที่สามารถตรวจสอบได้ เช่น สถิติ รายงานทางวิทยาศาสตร์ ข่าวสาร เป็นต้น

• สารสนเทศเชิงความคิดเห็น (Opinion Information): ความคิดเห็น บทวิเคราะห์ บทความแสดงความคิดเห็น เป็นต้น มักมีอคติหรือมุมมองเฉพาะของผู้เขียน

• สารสนเทศเชิงสร้างสรรค์ (Creative Information): งานวรรณกรรม งานศิลปะ ดนตรี ภาพยนตร์ เป็นต้น เน้นความคิดสร้างสรรค์และจินตนาการ

3. ตามวิธีการเข้าถึง:

• สื่อสาธารณะ (Public Media): เข้าถึงได้โดยทั่วไป เช่น หนังสือในห้องสมุด เว็บไซต์สาธารณะ เป็นต้น

• สื่อส่วนบุคคล (Private Media): จำกัดการเข้าถึงเฉพาะบุคคลหรือกลุ่มบุคคล เช่น บันทึกส่วนตัว อีเมลส่วนตัว เป็นต้น

การแบ่งประเภทวัสดุสารสนเทศที่กล่าวมาข้างต้น มิใช่การแบ่งแยกที่ตายตัว สื่อบางประเภทอาจมีลักษณะที่ทับซ้อนกัน เช่น เว็บไซต์อาจมีทั้งข้อความ ภาพ และเสียง การเลือกใช้การจำแนกประเภทใดจึงขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์และบริบทของการใช้งาน การทำความเข้าใจความหลากหลายของวัสดุสารสนเทศจะช่วยให้เราสามารถค้นหา ประมวลผล และใช้ประโยชน์จากข้อมูลได้อย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น