สื่อการเรียนการสอนจําแนกตามประสบการณ์เรียนรู้ได้กี่ประเภท อะไรบ้าง

การจำแนกสื่อการเรียนการสอนตามประสบการณ์การเรียนรู้: มิติใหม่แห่งการเรียนรู้ที่หลากหลาย

สื่อการเรียนการสอนเป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยส่งเสริมประสิทธิภาพการเรียนการสอน การเลือกสื่อที่เหมาะสมนั้นขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย หนึ่งในนั้นคือประสบการณ์การเรียนรู้ที่สื่อนั้นๆ มุ่งหวังจะสร้างให้แก่ผู้เรียน หากเราพิจารณาจากมิติของประสบการณ์ สื่อการเรียนการสอนสามารถจำแนกได้หลากหลายประเภท มากกว่าการแบ่งเพียงแค่แบบดั้งเดิมและดิจิทัลอย่างที่กล่าวไว้ในหัวข้อ การจำแนกประเภทที่ลึกซึ้งกว่านั้นจะช่วยให้ผู้สอนเลือกสื่อที่ตรงกับเป้าหมายการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

การจำแนกสื่อตามประสบการณ์เรียนรู้สามารถพิจารณาจากหลายมิติ แต่เพื่อให้เข้าใจง่าย เราสามารถแบ่งออกเป็นประเภทหลักๆ ได้ดังนี้:

1. สื่อที่เน้นการเรียนรู้แบบรับรู้ (Cognitive Learning): สื่อประเภทนี้มุ่งเน้นการพัฒนาความรู้ ความเข้าใจ และกระบวนการคิดของผู้เรียน ตัวอย่างเช่น:

• สื่อที่เน้นการบรรยายและอธิบาย: หนังสือเรียน บทความทางวิชาการ วิดีโอการบรรยาย PowerPoint presentation ซึ่งเน้นการถ่ายทอดข้อมูลความรู้โดยตรง
• สื่อที่เน้นการวิเคราะห์และสังเคราะห์: แบบฝึกหัดที่ต้องวิเคราะห์ข้อมูล กรณีศึกษา เกมจำลองสถานการณ์ ซึ่งผู้เรียนต้องใช้ความคิดวิเคราะห์และประมวลผลข้อมูล
• สื่อที่เน้นการแก้ปัญหา: ปริศนา เกมคิดเลข แบบจำลองการทดลองทางวิทยาศาสตร์ ซึ่งกระตุ้นให้ผู้เรียนคิดอย่างมีวิจารณญาณและหาทางแก้ปัญหา

2. สื่อที่เน้นการเรียนรู้แบบจิตอารมณ์ (Affective Learning): สื่อประเภทนี้เน้นการพัฒนาคุณลักษณะด้านอารมณ์ ความรู้สึก ทัศนคติ และคุณค่าของผู้เรียน เช่น:

• สื่อที่เน้นการสร้างแรงบันดาลใจ: ภาพยนตร์สารคดี เรื่องเล่า ชีวประวัติบุคคลสำคัญ ซึ่งกระตุ้นให้เกิดแรงบันดาลใจและความคิดสร้างสรรค์
• สื่อที่เน้นการพัฒนาทักษะทางสังคม: เกมกลุ่ม กิจกรรมกลุ่ม การอภิปราย ซึ่งส่งเสริมการทำงานร่วมกันและการสื่อสาร
• สื่อที่เน้นการพัฒนาระบบคุณค่า: หนังสือวรรณกรรม ภาพยนตร์ที่สะท้อนคุณค่าทางสังคม ซึ่งช่วยปลูกฝังคุณธรรมและจริยธรรม

3. สื่อที่เน้นการเรียนรู้แบบทักษะกล้ามเนื้อ (Psychomotor Learning): สื่อประเภทนี้มุ่งเน้นการพัฒนาทักษะด้านการเคลื่อนไหว ความคล่องแคล่ว และความชำนาญ เช่น:

• สื่อที่เน้นการฝึกปฏิบัติ: แบบฝึกหัด การสาธิต วีดีโอสาธิตวิธีการ ซึ่งให้ผู้เรียนได้ฝึกฝนทักษะอย่างเป็นรูปธรรม
• สื่อที่เน้นการจำลองสถานการณ์: เกมจำลองการปฏิบัติงาน ซอฟต์แวร์จำลองการทดลอง ซึ่งช่วยให้ผู้เรียนได้ฝึกทักษะในสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัย
• สื่อที่เน้นการใช้เครื่องมือและอุปกรณ์: คู่มือการใช้งานเครื่องมือ แบบฝึกหัดการใช้เครื่องมือ ซึ่งช่วยให้ผู้เรียนเรียนรู้การใช้งานอุปกรณ์ต่างๆ อย่างถูกวิธี

การจำแนกสื่อตามประสบการณ์เรียนรู้ข้างต้นมิใช่การจำแนกแบบตายตัว สื่อชิ้นเดียวอาจส่งเสริมการเรียนรู้ได้หลายประเภทพร้อมกัน เช่น วิดีโอการทดลองทางวิทยาศาสตร์อาจส่งเสริมทั้งการเรียนรู้แบบรับรู้ (การเรียนรู้เกี่ยวกับกระบวนการทดลอง) และการเรียนรู้แบบทักษะกล้ามเนื้อ (การเรียนรู้การปฏิบัติการทดลอง) การพิจารณาประเภทของประสบการณ์ที่ต้องการจะสร้างจึงเป็นสิ่งสำคัญในการเลือกสื่อการเรียนการสอนให้เหมาะสม และนำไปสู่ประสิทธิภาพในการเรียนรู้สูงสุด

บทความนี้จึงเป็นเพียงแนวทางในการพิจารณา ครูหรือผู้สอนควรเลือกสื่อที่เหมาะสมกับเนื้อหา กลุ่มเป้าหมาย และเป้าหมายการเรียนรู้ที่ต้องการอย่างรอบคอบ เพื่อให้การเรียนการสอนบรรลุผลสำเร็จสูงสุด