อุปสรรคในการฟังเพื่อการสื่อสารระหว่างบุคคลมีอะไรบ้าง

กำแพงไร้เสียง: อุปสรรคในการฟังเพื่อการสื่อสารระหว่างบุคคล

การสื่อสารที่ราบรื่นเปรียบเสมือนสายน้ำไหลริน แต่บ่อยครั้งที่กระแสแห่งการพูดจาถูกขวางกั้นด้วยอุปสรรคมากมาย ทำให้การฟังเพื่อการสื่อสารระหว่างบุคคลกลายเป็นเรื่องยากลำบาก ไม่ว่าจะเป็นการสนทนากันในครอบครัว การประชุมทางธุรกิจ หรือแม้แต่การพูดคุยกับเพื่อนฝูง อุปสรรคเหล่านี้สามารถแบ่งออกได้เป็นหลายประเภท ทั้งจากตัวผู้พูด ตัวผู้ฟัง และสภาพแวดล้อม

1. อุปสรรคจากตัวผู้พูด:

• ภาษาที่ซับซ้อนและเฉพาะทาง: เหมือนกับการพยายามอธิบายกลไกของนาฬิกาข้อมือให้คนไม่เคยรู้จักกลไกเลยฟัง การใช้คำศัพท์เฉพาะทางมากเกินไป ภาษาที่วิบัติ หรือสำนวนที่ไม่คุ้นเคย จะทำให้ผู้ฟังเกิดความสับสน ไม่เข้าใจ และอาจทำให้การสื่อสารสะดุดลง เช่น การอธิบายโปรแกรมคอมพิวเตอร์ให้คนไม่รู้เรื่องคอมพิวเตอร์ฟัง ควรใช้คำอธิบายที่เข้าใจง่าย อาจเปรียบเทียบกับสิ่งที่ผู้ฟังคุ้นเคย เช่น “โปรแกรมนี้ทำงานเหมือนกับการคัดแยกจดหมาย มันจะแยกเอกสารตามประเภทให้เรา”
• การสื่อสารที่ไม่ชัดเจน: เช่น พูดเบาเกินไป พูดเร็วเกินไป ไม่เน้นเสียง หรือพูดไม่ตรงประเด็น ล้วนเป็นอุปสรรคที่ทำให้ผู้ฟังจับใจความได้ยาก การใช้ภาษาที่คลุมเครือ ไม่ระบุรายละเอียดที่จำเป็น ก็ทำให้เกิดความเข้าใจผิดได้ง่าย
• การขาดทักษะการสื่อสารที่เหมาะสม: การไม่มองตาผู้ฟัง ไม่แสดงสีหน้าหรือท่าทางที่เหมาะสม หรือการพูดจาด้วยน้ำเสียงที่ไม่เป็นธรรมชาติ เช่น น้ำเสียงแข็งกระด้าง หรือน้ำเสียงเยาะเย้ย ล้วนส่งผลต่อความรู้สึกของผู้ฟังและทำให้การสื่อสารไม่ประสบความสำเร็จ การขาดการหยุดพัก การใช้คำพูดที่ไม่สุภาพ ก็เป็นอุปสรรคสำคัญเช่นกัน

2. อุปสรรคจากตัวผู้ฟัง:

• อคติและความคิดล่วงหน้า: หากผู้ฟังมีความคิดล่วงหน้าเกี่ยวกับผู้พูดหรือหัวข้อสนทนา อาจทำให้ไม่เปิดใจรับฟัง หรือตีความข้อมูลที่ได้ยินไปในทางที่ผิด เช่น มีอคติต่อผู้พูด จึงไม่เชื่อสิ่งที่ผู้พูดพูด แม้ว่าข้อมูลนั้นจะเป็นความจริง
• การขาดสมาธิ: หากผู้ฟังไม่ตั้งใจฟัง หรือมีสิ่งรบกวนความสนใจอื่นๆ เช่น เสียงโทรศัพท์มือถือ หรือความคิดฟุ้งซ่าน ก็จะทำให้ไม่เข้าใจเนื้อหาการสื่อสารอย่างแท้จริง
• ความแตกต่างทางวัฒนธรรมและภาษา: ความแตกต่างทางวัฒนธรรม เช่น มุมมอง ค่านิยม และการแสดงออก อาจทำให้เกิดความเข้าใจผิดได้ง่าย เช่น การใช้ภาษากายที่แตกต่างกัน หรือการตีความคำพูดที่แตกต่างกัน การสื่อสารข้ามภาษา หากมีปัญหาเรื่องการแปลภาษา ก็เป็นอุปสรรคที่สำคัญเช่นกัน

3. อุปสรรคจากสภาพแวดล้อม:

• เสียงรบกวน: เสียงดัง เสียงเพลง หรือเสียงอื่นๆ ที่รบกวนการได้ยิน ทำให้ผู้ฟังไม่สามารถจับใจความได้อย่างชัดเจน
• สภาพแวดล้อมที่ไม่เหมาะสม: เช่น สถานที่อับอากาศ แสงสว่างไม่เพียงพอ หรืออุณหภูมิที่ไม่เหมาะสม ล้วนส่งผลต่อสมาธิในการฟัง

การเอาชนะอุปสรรคเหล่านี้ จำเป็นต้องมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องทั้งจากผู้พูดและผู้ฟัง การฝึกฝนทักษะการสื่อสาร การสร้างบรรยากาศการสนทนาที่ดี การเปิดใจรับฟัง และการตรวจสอบความเข้าใจ ล้วนเป็นปัจจัยสำคัญที่จะช่วยให้การสื่อสารราบรื่นและประสบความสำเร็จ ทำให้กระแสแห่งการพูดจาไหลรินอย่างไม่ติดขัด และนำไปสู่ความเข้าใจอันดีระหว่างกัน