สินค้ามีVATกับไม่มี VAT ต่างกันอย่างไร

VAT มีหรือไม่มี? ไขข้อสงสัยความต่าง สินค้าแบบไหน…บัญชีแบบไหน?

หลายครั้งที่เราเดินเข้าซูเปอร์มาร์เก็ต ซื้อของใช้ หรือแม้แต่ทานอาหารตามร้านค้า เรามักจะเจอกับคำว่า “VAT” หรือ “ภาษีมูลค่าเพิ่ม” อยู่บนใบเสร็จ แต่เคยสงสัยกันไหมว่า VAT ที่เราเห็นนั้น มีผลต่อราคาสินค้า และสำคัญต่อการทำบัญชีของเราอย่างไร? และถ้าสินค้าบางอย่าง “ไม่มี VAT” แล้วมันต่างกันอย่างไร? บทความนี้จะช่วยไขข้อสงสัยนั้นเอง

VAT คืออะไร? ทำไมต้องมี?

ภาษีมูลค่าเพิ่ม (Value Added Tax หรือ VAT) คือ ภาษีที่รัฐบาลเรียกเก็บจากมูลค่าส่วนเพิ่มของสินค้าหรือบริการในแต่ละขั้นตอนการผลิตและจำหน่าย พูดง่ายๆ คือ ภาษีที่เก็บจากส่วนต่างของราคาสินค้าหรือบริการที่ผู้ประกอบการขายและต้นทุนที่ผู้ประกอบการซื้อมา ตัวอย่างเช่น โรงงานผลิตเสื้อผ้าซื้อผ้าดิบมาในราคา 100 บาท แล้วนำมาตัดเย็บเป็นเสื้อผ้าสำเร็จรูปขายในราคา 300 บาท VAT จะถูกคำนวณจากส่วนต่าง 200 บาทนี้

VAT เป็นภาษีทางอ้อมที่ผู้บริโภคเป็นผู้แบกรับภาระ แต่ผู้ประกอบการมีหน้าที่นำส่งภาษีให้กับรัฐบาล ซึ่งช่วยให้รัฐบาลมีรายได้ไปพัฒนาประเทศ

สินค้ามี VAT vs สินค้าไม่มี VAT: แตกต่างกันอย่างไร?

ความแตกต่างหลักๆ ของสินค้าที่มี VAT และไม่มี VAT อยู่ที่การคิดราคาสินค้า และผลกระทบต่อการทำบัญชี ดังนี้

• ราคาสินค้า: สินค้าที่มี VAT จะมีราคาสูงกว่าสินค้าที่ไม่มี VAT เนื่องจากราคาสินค้าได้รวมภาษีมูลค่าเพิ่มเข้าไปแล้ว ซึ่งปัจจุบันอัตรา VAT ในประเทศไทยอยู่ที่ 7% ตัวอย่างเช่น หากสินค้าราคา 100 บาท (ไม่รวม VAT) เมื่อรวม VAT 7% แล้ว ราคาสินค้าที่ผู้บริโภคต้องจ่ายจริงจะเป็น 107 บาท
• การทำบัญชี: นี่คือจุดแตกต่างที่สำคัญที่สุด สินค้าที่มี VAT จะต้องถูกบันทึกแยกส่วนระหว่างราคาสินค้า และภาษีมูลค่าเพิ่มที่จ่ายไป ซึ่งภาษีส่วนนี้ (ภาษีซื้อ) สามารถนำไปขอคืนจากรัฐบาลได้ หากผู้ประกอบการจดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่ม (VAT Registered) และใช้สินค้าหรือบริการนั้นๆ เพื่อประกอบกิจการ แต่ถ้าเป็นสินค้าหรือบริการที่ไม่มี VAT จะถูกบันทึกเป็นค่าใช้จ่ายหรือต้นทุนสินค้าโดยตรง

ผลกระทบต่อการบัญชีและการเคลมคืนภาษี

• สินค้ามี VAT (และใช้ในการดำเนินธุรกิจ): หากซื้อสินค้าหรือบริการที่มี VAT และใช้ในการดำเนินธุรกิจ สามารถนำ “ภาษีซื้อ” (VAT ที่จ่ายไป) มาหักออกจาก “ภาษีขาย” (VAT ที่เก็บจากลูกค้า) เพื่อคำนวณภาษีที่ต้องนำส่งให้กับรัฐบาล หากภาษีซื้อมากกว่าภาษีขาย ผู้ประกอบการสามารถขอคืนภาษีส่วนเกินได้
• สินค้ามี VAT (และเป็นค่าใช้จ่ายส่วนตัว): หากซื้อสินค้าหรือบริการที่มี VAT แต่เป็นค่าใช้จ่ายส่วนตัว เช่น ค่าอาหาร ค่าเครื่องแต่งกายส่วนตัว การขอคืน VAT อาจไม่ได้รับการอนุมัติ เนื่องจากไม่ใช่ค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินธุรกิจ
• สินค้าไม่มี VAT: สินค้าที่ไม่มี VAT จะถูกบันทึกเป็นค่าใช้จ่ายปกติ หรือรวมเป็นต้นทุนสินค้าคงเหลือได้ตามหลักการบัญชี ขึ้นอยู่กับประเภทของธุรกิจและลักษณะของสินค้านั้นๆ โดยไม่มีส่วนของ VAT ที่ต้องแยกบันทึกหรือนำไปขอคืน

ตัวอย่างเพื่อให้เข้าใจง่ายขึ้น:

• สถานการณ์ที่ 1: บริษัท ABC ซื้อเครื่องพิมพ์สำหรับใช้ในสำนักงาน ราคา 5,000 บาท (ไม่รวม VAT) เมื่อรวม VAT 7% จะเป็น 5,350 บาท บริษัท ABC สามารถนำ VAT 350 บาทไปขอคืนได้ (หากจดทะเบียน VAT และมีเอกสารถูกต้อง)
• สถานการณ์ที่ 2: นายสมชาย ซื้ออาหารกลางวันทานเองที่ร้านอาหาร ราคา 100 บาท (รวม VAT) นายสมชายไม่สามารถนำ VAT ส่วนนี้ไปขอคืนได้ เพราะเป็นค่าใช้จ่ายส่วนตัว
• สถานการณ์ที่ 3: ร้านขายยาซื้อยาสมุนไพรที่ไม่ต้องเสีย VAT ราคา 1,000 บาท ร้านขายยาจะบันทึกค่าใช้จ่ายนี้เป็น “ต้นทุนสินค้า” โดยตรง โดยไม่มีส่วนของ VAT ที่ต้องแยกบันทึก

สรุป:

การเข้าใจความแตกต่างระหว่างสินค้าที่มี VAT และไม่มี VAT มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการทำบัญชีที่ถูกต้อง และการจัดการภาษีอย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับผู้ประกอบการ การบันทึกข้อมูลที่ถูกต้อง ครบถ้วน และมีหลักฐานประกอบการซื้อขายที่ชัดเจน จะช่วยให้การขอคืนภาษีเป็นไปอย่างราบรื่น และหลีกเลี่ยงปัญหาทางภาษีในอนาคต

ดังนั้น การทำความเข้าใจเรื่อง VAT ไม่ใช่เรื่องยากอย่างที่คิด เพียงแค่ใส่ใจในรายละเอียด และปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านบัญชีและการเงิน หากมีข้อสงสัย ก็จะช่วยให้การดำเนินธุรกิจเป็นไปอย่างราบรื่น และถูกต้องตามกฎหมาย