บุคลิกภาพแปรปรวนมีกี่ลักษณะ

สำรวจโลกแห่งบุคลิกภาพแปรปรวน: ความหลากหลายภายในสามกลุ่มหลัก

บุคลิกภาพแปรปรวน (Personality Disorders) เป็นภาวะที่ซับซ้อนและส่งผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญต่อชีวิตประจำวันของผู้ที่เผชิญกับมัน ไม่ใช่เพียงแค่ลักษณะนิสัยที่แปลกประหลาด แต่เป็นรูปแบบพฤติกรรมที่ฝังรากลึก ไม่ยืดหยุ่น และแตกต่างจากบรรทัดฐานทางสังคมอย่างต่อเนื่อง ทำให้เกิดความยากลำบากในการปรับตัวเข้ากับสังคม การทำงาน และการสร้างความสัมพันธ์ที่ราบรื่น

การทำความเข้าใจบุคลิกภาพแปรปรวนไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะมีความหลากหลายในลักษณะอาการและระดับความรุนแรง อย่างไรก็ตาม แนวทางการจัดกลุ่มที่ใช้กันอย่างแพร่หลายคือการแบ่งออกเป็นสามกลุ่มหลัก (Clusters) ได้แก่ กลุ่ม A, กลุ่ม B และกลุ่ม C ซึ่งแต่ละกลุ่มมีลักษณะเด่นที่แตกต่างกันอย่างชัดเจน

กลุ่ม A: ความแปลกประหลาดและความโดดเดี่ยว

กลุ่ม A มักถูกเรียกว่ากลุ่ม “แปลกประหลาด” เนื่องจากผู้ที่มีบุคลิกภาพแปรปรวนในกลุ่มนี้มักแสดงออกถึงความคิด ความเชื่อ และพฤติกรรมที่ผิดแผกไปจากคนทั่วไป พวกเขามักมีปัญหาในการเข้าสังคม ขาดความไว้วางใจในผู้อื่น และอาจมีจินตนาการที่แปลกประหลาด กลุ่ม A ประกอบด้วยบุคลิกภาพแปรปรวน 3 ชนิด ได้แก่

• บุคลิกภาพแบบหวาดระแวง (Paranoid Personality Disorder): บุคคลเหล่านี้มีความไม่ไว้วางใจอย่างมากในผู้อื่น มองเห็นเจตนาร้ายในทุกการกระทำ และมักคิดว่าผู้อื่นกำลังหลอกลวงหรือทำร้ายตนเอง
• บุคลิกภาพแบบแปลก (Schizoid Personality Disorder): ผู้ที่มีบุคลิกภาพแบบนี้มักไม่สนใจที่จะสร้างความสัมพันธ์กับผู้อื่น ชอบที่จะอยู่คนเดียว และขาดความสามารถในการแสดงอารมณ์
• บุคลิกภาพแบบเภทวิปริต (Schizotypal Personality Disorder): ลักษณะเด่นคือความคิดและพฤติกรรมที่แปลกประหลาด มีความเชื่อที่ผิดปกติ อาจมีประสบการณ์การรับรู้ที่ผิดเพี้ยนไปจากความเป็นจริง และมักมีปัญหาในการเข้าสังคม

กลุ่ม B: ความผันผวนทางอารมณ์และการแสดงออกที่เกินจริง

กลุ่ม B มักถูกเรียกว่ากลุ่ม “อารมณ์แปรปรวน” เนื่องจากผู้ที่มีบุคลิกภาพแปรปรวนในกลุ่มนี้มักมีปัญหาในการควบคุมอารมณ์ แสดงออกถึงอารมณ์ที่รุนแรง และมีพฤติกรรมที่มุ่งเน้นตนเองเป็นศูนย์กลาง กลุ่ม B ประกอบด้วยบุคลิกภาพแปรปรวน 4 ชนิด ได้แก่

• บุคลิกภาพต่อต้านสังคม (Antisocial Personality Disorder): บุคคลเหล่านี้ละเลยสิทธิและความรู้สึกของผู้อื่น มักโกหก หลอกลวง และทำร้ายผู้อื่นเพื่อผลประโยชน์ส่วนตัว มักขาดความสำนึกผิด
• บุคลิกภาพก้ำกึ่ง (Borderline Personality Disorder): ผู้ที่มีบุคลิกภาพแบบนี้มักมีความกลัวอย่างรุนแรงที่จะถูกทอดทิ้ง มีอารมณ์ที่แปรปรวนอย่างรวดเร็ว มีพฤติกรรมทำร้ายตนเอง และมีความสัมพันธ์ที่ไม่มั่นคง
• บุคลิกภาพหลงตัวเอง (Histrionic Personality Disorder): ลักษณะเด่นคือการต้องการเป็นศูนย์กลางความสนใจตลอดเวลา แสดงออกถึงอารมณ์ที่เกินจริง และใช้รูปลักษณ์ภายนอกเพื่อดึงดูดความสนใจจากผู้อื่น
• บุคลิกภาพหลงตัวเอง (Narcissistic Personality Disorder): ผู้ที่มีบุคลิกภาพแบบนี้มีความเชื่อมั่นในตนเองสูงเกินจริง ต้องการการชื่นชมจากผู้อื่นอยู่เสมอ ขาดความเห็นอกเห็นใจ และมักแสวงหาประโยชน์จากผู้อื่น

กลุ่ม C: ความวิตกกังวลและความกลัว

กลุ่ม C มักถูกเรียกว่ากลุ่ม “วิตกกังวล” เนื่องจากผู้ที่มีบุคลิกภาพแปรปรวนในกลุ่มนี้มักมีความวิตกกังวล ความกลัว และความไม่มั่นใจในตนเอง กลุ่ม C ประกอบด้วยบุคลิกภาพแปรปรวน 3 ชนิด ได้แก่

• บุคลิกภาพแบบหลีกเลี่ยง (Avoidant Personality Disorder): บุคคลเหล่านี้หลีกเลี่ยงสถานการณ์ทางสังคมเนื่องจากกลัวการถูกวิพากษ์วิจารณ์หรือปฏิเสธ มีความรู้สึกว่าตนเองด้อยค่า
• บุคลิกภาพแบบพึ่งพา (Dependent Personality Disorder): ผู้ที่มีบุคลิกภาพแบบนี้ต้องการการดูแลและความช่วยเหลือจากผู้อื่นอย่างมาก ขาดความสามารถในการตัดสินใจด้วยตนเอง และกลัวการถูกทอดทิ้ง
• บุคลิกภาพแบบย้ำคิดย้ำทำ (Obsessive-Compulsive Personality Disorder): ลักษณะเด่นคือการหมกมุ่นอยู่กับความสมบูรณ์แบบ ความเป็นระเบียบ และการควบคุม มักเข้มงวดกับตนเองและผู้อื่นมากเกินไป

ข้อควรทราบ:

• การวินิจฉัยบุคลิกภาพแปรปรวนควรได้รับการประเมินและวินิจฉัยโดยผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตเท่านั้น
• การจัดกลุ่มบุคลิกภาพแปรปรวนเป็นเพียงแนวทางหนึ่งในการทำความเข้าใจและไม่ได้หมายความว่าบุคคลหนึ่งๆ จะต้องมีลักษณะอาการครบถ้วนตามที่ระบุไว้ในแต่ละกลุ่ม
• การรักษาบุคลิกภาพแปรปรวนมักเกี่ยวข้องกับการบำบัดทางจิตใจ (Psychotherapy) และอาจมีการใช้ยาเพื่อควบคุมอาการบางอย่าง

การทำความเข้าใจบุคลิกภาพแปรปรวนอย่างละเอียดถี่ถ้วนจะช่วยให้เราสามารถให้ความช่วยเหลือและสนับสนุนผู้ที่เผชิญกับภาวะนี้ได้อย่างเหมาะสม และลดทัศนคติเชิงลบที่อาจมีต่อพวกเขา