Plantar Reflex ตรวจยังไง

Plantar Reflex: การตรวจที่บอกอะไรได้มากกว่าแค่การจั๊กจี้เท้า

Plantar Reflex หรือที่คุ้นเคยกันในชื่อ “Babinski Reflex” (แม้ว่าชื่อนี้มักใช้เรียกการตอบสนองที่ผิดปกติ) เป็นการตรวจทางระบบประสาทที่สำคัญอย่างยิ่งในการประเมินการทำงานของระบบประสาทส่วนกลาง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเส้นประสาทไขสันหลังส่วนล่าง (Lower Spinal Cord) ในระดับ L5-S1 แต่หลายคนอาจมองว่าเป็นการตรวจที่เรียบง่ายและไม่ซับซ้อน แต่แท้จริงแล้ว ผลการตรวจ Plantar Reflex สามารถให้ข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับการทำงานของสมองและระบบประสาทได้มากมาย

ทำไมต้องตรวจ Plantar Reflex?

การตรวจ Plantar Reflex มีความสำคัญเนื่องจากสามารถช่วยแพทย์:

• ประเมินการทำงานของระบบประสาท: การตอบสนองที่ปกติและผิดปกติบ่งบอกถึงความสมบูรณ์ของเส้นทางประสาทที่ควบคุมการเคลื่อนไหวของเท้าและนิ้วเท้า
• วินิจฉัยโรคทางระบบประสาท: การตอบสนองที่ผิดปกติอาจเป็นสัญญาณบ่งบอกถึงความผิดปกติของระบบประสาทส่วนกลาง เช่น โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง (Multiple Sclerosis), โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke), การบาดเจ็บที่ไขสันหลัง หรือเนื้องอกในสมอง
• ติดตามความก้าวหน้าของโรค: ในผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคทางระบบประสาท การตรวจ Plantar Reflex สามารถใช้ติดตามความก้าวหน้าหรือการตอบสนองต่อการรักษาได้
• แยกแยะความผิดปกติ: ช่วยแยกแยะความผิดปกติที่อาจเกิดขึ้นระหว่างระบบประสาทส่วนบน (Upper Motor Neuron) และระบบประสาทส่วนล่าง (Lower Motor Neuron)

ขั้นตอนการตรวจ Plantar Reflex อย่างถูกต้อง

แม้ว่าการตรวจ Plantar Reflex จะดูง่าย แต่การทำอย่างถูกต้องและแม่นยำเป็นสิ่งสำคัญเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่เชื่อถือได้:

1. เตรียมผู้ป่วย: ผู้ป่วยควรอยู่ในท่านอนหงาย โดยขาเหยียดตรงและผ่อนคลาย กล้ามเนื้อเท้าต้องไม่เกร็ง
2. ใช้วัตถุที่เหมาะสม: ใช้ปลายวัตถุทู่ เช่น ด้ามค้อนเคาะเข่า, ไม้จิ้มไอศกรีม หรือเครื่องมือทางการแพทย์ที่ออกแบบมาโดยเฉพาะ
3. ขูดฝ่าเท้า: เริ่มจากส้นเท้าด้านนอก แล้วขูดขึ้นไปตามแนวฝ่าเท้าด้านข้าง ไปจนถึงโคนนิ้วหัวแม่เท้า โดยควรหลีกเลี่ยงการจี้หรือทำให้ผู้ป่วยรู้สึกจั๊กจี้มากเกินไป
4. สังเกตการตอบสนอง: การตอบสนองปกติคือการงอนิ้วเท้าลง (Plantar Flexion) ซึ่งหมายถึงนิ้วเท้าทั้งหมดจะงอลงมาด้านล่าง
5. การตอบสนองที่ผิดปกติ: การตอบสนองที่ผิดปกติคือการเหยียดนิ้วหัวแม่เท้าขึ้น (Dorsiflexion) และนิ้วที่เหลืออาจกางออก (Fanning) ซึ่งมักเรียกว่า “Babinski Sign”

ข้อควรระวังและสิ่งที่ต้องพิจารณา

• การตีความ: การตีความผลการตรวจ Plantar Reflex ควรทำโดยผู้เชี่ยวชาญทางการแพทย์ เนื่องจากต้องพิจารณาร่วมกับอาการอื่นๆ และประวัติทางการแพทย์ของผู้ป่วย
• เด็กทารก: ในทารกแรกเกิดถึงเด็กเล็ก อายุต่ำกว่า 2 ขวบ การตอบสนองแบบ Babinski Sign เป็นเรื่องปกติ เนื่องจากระบบประสาทส่วนกลางยังพัฒนาไม่เต็มที่
• ปัจจัยรบกวน: ปัจจัยบางอย่าง เช่น การจี้, ความเย็น หรือความวิตกกังวลของผู้ป่วย อาจส่งผลต่อผลการตรวจ

สรุป

Plantar Reflex เป็นการตรวจทางระบบประสาทที่เรียบง่ายแต่ทรงพลัง ที่สามารถให้ข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับการทำงานของระบบประสาทส่วนกลาง การตรวจที่ถูกต้องและการตีความโดยผู้เชี่ยวชาญเป็นสิ่งสำคัญในการวินิจฉัยและติดตามโรคทางระบบประสาทต่างๆ หากคุณมีข้อสงสัยหรือกังวลเกี่ยวกับระบบประสาทของคุณ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการตรวจและวินิจฉัยที่เหมาะสม

Disclaimer: บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ข้อมูลเท่านั้น ไม่ได้มีเจตนาเพื่อใช้ในการวินิจฉัยหรือรักษาโรคใดๆ ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญทางการแพทย์เสมอ หากคุณมีอาการป่วยหรือข้อสงสัยเกี่ยวกับสุขภาพของคุณ