ทําไมฝาแฝดร่วมไข่ถึงมีหน้าตาไม่เหมือนกัน

ปริศนาแห่งความคล้ายคลึง: ทำไมฝาแฝดร่วมไข่ถึงไม่เหมือนกันเป๊ะ?

ความเชื่อที่ว่าฝาแฝดร่วมไข่ (Monozygotic twins) มีหน้าตาเหมือนกันราวกับแกะนั้น เป็นความเข้าใจที่ถูกต้องเพียงบางส่วนเท่านั้น แม้จะมีรหัสพันธุกรรมเหมือนกันเกือบ 100% แต่ในความเป็นจริง ฝาแฝดร่วมไข่จำนวนไม่น้อยกลับมีลักษณะที่แตกต่างกันอย่างเห็นได้ชัด ทั้งรูปร่างหน้าตา สีผิว หรือแม้กระทั่งนิสัยใจคอ แล้วอะไรคือปัจจัยที่ทำให้เกิดความแตกต่างนี้?

คำตอบไม่ได้อยู่ที่เพียงแค่รหัสพันธุกรรมเท่านั้น รหัสพันธุกรรมเปรียบเสมือนต้นแบบ แต่การแสดงออกของมัน หรือที่เรียกว่า ฟีโนไทป์ (Phenotype) นั้นได้รับอิทธิพลจากปัจจัยอื่นๆ อีกมากมาย ซึ่งรวมถึง:

• การกลายพันธุ์หลังการปฏิสนธิ: กระบวนการสร้างและพัฒนาตัวอ่อนเป็นกระบวนการที่ซับซ้อน โอกาสที่จะเกิดการกลายพันธุ์ทางพันธุกรรม (Somatic mutation) ในช่วงระยะเวลาตั้งครรภ์นั้นมีอยู่จริง แม้จะน้อยมากก็ตาม การกลายพันธุ์เหล่านี้เกิดขึ้นหลังจากการปฏิสนธิแล้ว จึงอาจเกิดขึ้นเฉพาะในตัวอ่อนฝาแฝดเพียงคนใดคนหนึ่ง ส่งผลให้มีลักษณะทางกายภาพที่แตกต่างกัน เช่น ฝาแฝดคนหนึ่งอาจมีจุดกำเนิดไฝที่แตกต่างจากอีกคนหนึ่ง

• อิทธิพลของสิ่งแวดล้อมในครรภ์: แม้จะอยู่ในครรภ์มารดาเดียวกัน แต่ตัวอ่อนทั้งสองก็ไม่ได้อยู่ในสภาพแวดล้อมที่เหมือนกันเป๊ะ ตำแหน่งที่ฝังตัวในมดลูก การไหลเวียนเลือด ปริมาณสารอาหารที่ได้รับ ล้วนส่งผลต่อการเจริญเติบโตและพัฒนาการ ตัวอย่างเช่น หากตัวอ่อนฝาแฝดคนหนึ่งได้รับสารอาหารมากกว่า ก็อาจทำให้มีขนาดตัวที่ใหญ่กว่า หรือมีพัฒนาการทางร่างกายที่ดีกว่า

• การแสดงออกของยีน (Gene Expression): แม้จะมีรหัสพันธุกรรมเหมือนกัน แต่การแสดงออกของยีนนั้นมีความซับซ้อน ปัจจัยหลายอย่างสามารถควบคุมการแสดงออกของยีน ทำให้ยีนชุดเดียวกันแสดงออกแตกต่างกัน ทั้งในระดับเซลล์และระดับเนื้อเยื่อ ส่งผลให้เกิดความแตกต่างทางกายภาพ เช่น สีผมหรือสีตา ซึ่งควบคุมโดยหลายยีน อาจแสดงออกแตกต่างกันเล็กน้อยในฝาแฝดร่วมไข่

• อิทธิพลของสิ่งแวดล้อมภายนอกครรภ์: หลังคลอด ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม เช่น อาหารการกิน การออกกำลังกาย และแสงแดด ก็มีส่วนทำให้ฝาแฝดร่วมไข่มีลักษณะที่แตกต่างกันมากขึ้นตามกาลเวลา

ในสรุป แม้ฝาแฝดร่วมไข่จะมีรหัสพันธุกรรมเหมือนกัน แต่ความเหมือนกันนั้นไม่ใช่ภาพสะท้อนที่สมบูรณ์แบบ ปัจจัยต่างๆ ทั้งภายในและภายนอกร่างกาย มีอิทธิพลต่อการแสดงออกของยีนและการพัฒนาการของร่างกาย ทำให้เกิดความแตกต่างที่เห็นได้ชัดในฝาแฝดร่วมไข่ ความแตกต่างเหล่านี้เป็นเครื่องยืนยันถึงความซับซ้อนและความน่าอัศจรรย์ของกระบวนการทางชีววิทยา และแสดงให้เห็นว่า รหัสพันธุกรรมเป็นเพียงส่วนหนึ่งของเรื่องราวอันยิ่งใหญ่ของการกำเนิดชีวิตเท่านั้นเอง