สมองทนต่อภาวะขาดเลือดได้กี่นาที

เวลาคือสมอง: สมองทนต่อภาวะขาดเลือดได้นานแค่ไหน? และทำไมจึงเป็นเรื่องเร่งด่วนที่สุด

ภาวะสมองขาดเลือด (Stroke) หรือที่คนไทยคุ้นเคยกับคำว่า “อัมพาต” เป็นเหตุฉุกเฉินทางการแพทย์ที่ร้ายแรงและต้องได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที ความเข้าใจผิดที่ว่า “สมองทนต่อภาวะขาดเลือดได้กี่นาที” นั้นเป็นคำถามที่ไม่มีคำตอบตายตัว เพราะความเสียหายที่เกิดขึ้นขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย แต่สิ่งสำคัญที่ต้องย้ำคือ ยิ่งเร็วเท่าไร ยิ่งดีเท่านั้น

ความจริงก็คือ เซลล์สมองเริ่มตายตั้งแต่ช่วงเวลาที่เลือดไปเลี้ยงสมองไม่เพียงพอ ไม่ใช่แค่รอจนกว่าจะผ่านไปกี่นาที ความเสียหายจะเริ่มต้นอย่างรวดเร็ว และจะทวีความรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ การขาดออกซิเจนเพียงไม่กี่นาทีก็อาจทำให้เซลล์ประสาทเริ่มตาย ส่งผลกระทบต่อการทำงานของสมอง ความรุนแรงของการเสียหายนั้นขึ้นอยู่กับ:

• ตำแหน่งของการขาดเลือด: หากเกิดการอุดตันหรือการแตกของหลอดเลือดในบริเวณที่ควบคุมการทำงานสำคัญๆของร่างกาย เช่น การหายใจ การเคลื่อนไหว ความเสียหายจะเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วและรุนแรงกว่า
• ขนาดของพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบ: พื้นที่ของสมองที่ขาดเลือดมากเท่าไหร่ ความเสียหายก็จะยิ่งมากขึ้น
• ความรวดเร็วในการรักษา: การรักษาที่รวดเร็วสามารถลดความเสียหายได้อย่างมาก โดยเฉพาะการรักษาด้วยยาละลายลิ่มเลือด (tPA) ซึ่งมีประสิทธิภาพสูงสุดหากได้รับการรักษาภายใน 4.5 ชั่วโมงแรกหลังเกิดอาการ แต่การรักษานี้ก็มีข้อจำกัดและต้องอยู่ภายใต้การพิจารณาของแพทย์

แทนที่จะถามว่า “สมองทนได้กี่นาที” เราควรตระหนักถึง สัญญาณเตือนภัย ของภาวะสมองขาดเลือด และ รีบขอความช่วยเหลือโดยด่วนที่สุด หากสังเกตเห็นอาการเหล่านี้ ให้รีบโทรแจ้งหน่วยกู้ชีพ 1669 ทันที:

• อ่อนแรงหรือชาที่ใบหน้า แขน หรือขา โดยเฉพาะข้างใดข้างหนึ่ง
• พูดไม่ชัดหรือพูดลำบาก
• มองเห็นภาพซ้อนหรือมองเห็นภาพไม่ชัด
• เวียนศีรษะอย่างรุนแรง หรือมีอาการคล้ายเป็นลม
• ปวดศีรษะอย่างรุนแรงโดยไม่ทราบสาเหตุ

อย่ารอให้แน่ใจ อย่าลังเล อย่าเสียเวลา เวลาคือสมอง การกระทำที่รวดเร็วอาจช่วยชีวิตและลดความเสียหายลงได้อย่างมาก การรู้จักอาการและขอความช่วยเหลือทันทีเป็นสิ่งสำคัญที่สุดในการรับมือกับภาวะสมองขาดเลือด ซึ่งเป็นภัยเงียบที่อาจคุกคามชีวิตได้ทุกเมื่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ความรู้เบื้องต้นเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำแนะนำจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญได้