ส่วนใดของตับอ่อนที่ทําหน้าที่เป็นต่อมไร้ท่อ

ตับอ่อน: มากกว่าการย่อยอาหาร กับบทบาทสำคัญในการควบคุมน้ำตาลในเลือด

ตับอ่อน มก. เป็นอวัยวะสำคัญที่เรามักนึกถึงบทบาทในการย่อยอาหาร เอนไซม์ที่ตับอ่อนหลั่งออกมามีส่วนช่วยย่อยสลายสารอาหารสำคัญต่างๆ แต่เบื้องหลังการทำงานอันหนักหน่วงนี้ ตับอ่อนยังซ่อนหน้าที่สำคัญอีกอย่างหนึ่ง นั่นคือการทำหน้าที่เป็นต่อมไร้ท่อ ควบคุมสมดุลน้ำตาลในเลือดอย่างเงียบๆ และหน้าที่นี้รับผิดชอบโดยกลุ่มเซลล์พิเศษที่เรียกว่า “ไอส์เลตส์ออฟลังเกอร์ฮานส์” (Islets of Langerhans)

ไอส์เลตส์ออฟลังเกอร์ฮานส์ เปรียบเสมือนโรงงานขนาดจิ๋วที่กระจายตัวอยู่ทั่วตับอ่อน ภายในโรงงานเล็กๆ เหล่านี้ประกอบด้วยเซลล์หลากหลายชนิด แต่ที่โดดเด่นและสำคัญที่สุดในการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด คือเซลล์อัลฟา (Alpha cells) และเซลล์เบตา (Beta cells)

• เซลล์เบตา: เป็นผู้ผลิต “อินซูลิน” ฮอร์โมนสำคัญที่ทำหน้าที่ลดระดับน้ำตาลในเลือด โดยการนำน้ำตาลจากกระแสเลือดเข้าสู่เซลล์ต่างๆ ในร่างกายเพื่อนำไปใช้เป็นพลังงาน เปรียบเสมือนกุญแจที่ไขประตูเซลล์ให้รับน้ำตาลเข้าไป

• เซลล์อัลฟา: ทำหน้าที่ผลิต “กลูคากอน” ฮอร์โมนที่มีบทบาทตรงข้ามกับอินซูลิน กลูคากอนจะกระตุ้นตับให้ปล่อยน้ำตาลที่สะสมไว้ (ไกลโคเจน) ออกมาสู่กระแสเลือด เพื่อเพิ่มระดับน้ำตาลเมื่อร่างกายต้องการพลังงาน โดยเฉพาะในช่วงที่อดอาหารหรือออกกำลังกายอย่างหนัก

การทำงานประสานกันอย่างสมดุลระหว่างอินซูลินและกลูคากอนจากไอส์เลตส์ออฟลังเกอร์ฮานส์ จึงเป็นกุญแจสำคัญในการรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้คงที่ หากระบบควบคุมนี้ทำงานผิดปกติ เช่น เซลล์เบตาผลิตอินซูลินไม่เพียงพอ หรือเซลล์ร่างกายไม่ตอบสนองต่ออินซูลิน ก็จะนำไปสู่ภาวะน้ำตาลในเลือดสูง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของโรคเบาหวาน ดังนั้น การดูแลสุขภาพตับอ่อนและไอส์เลตส์ออฟลังเกอร์ฮานส์จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการป้องกันโรคเบาหวานและภาวะแทรกซ้อนต่างๆ ที่อาจตามมา