อันตรายทางชีวภาพมีอะไรบ้าง

ภัยเงียบใกล้ตัว: รู้จักและป้องกันอันตรายจากสารชีวภาพ

ในชีวิตประจำวัน เราอาจมองข้ามสิ่งเล็กๆ น้อยๆ รอบตัวที่สามารถก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง “สารชีวภาพ” ซึ่งเป็นสิ่งที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า แต่กลับแฝงไปด้วยภัยคุกคามที่คาดไม่ถึง บทความนี้จะพาคุณไปทำความรู้จักกับอันตรายจากสารชีวภาพ พร้อมทั้งแนวทางป้องกันตนเองเพื่อสุขภาพที่ดี

สารชีวภาพอันตรายคืออะไร?

สารชีวภาพอันตราย (Biohazards) คือ สารที่มาจากสิ่งมีชีวิต เช่น แบคทีเรีย, ไวรัส, เชื้อรา, ปรสิต, สารพิษจากสิ่งมีชีวิต หรือแม้แต่เซลล์ของสิ่งมีชีวิตที่สามารถก่อให้เกิดโรค หรืออันตรายต่อสุขภาพของมนุษย์และสิ่งแวดล้อมได้

ภัยคุกคามที่มองไม่เห็น: ช่องทางการแพร่กระจายของสารชีวภาพ

อันตรายจากสารชีวภาพไม่ได้จำกัดอยู่แค่ในห้องปฏิบัติการหรือโรงพยาบาลเท่านั้น แต่สามารถพบเจอได้ในชีวิตประจำวัน โดยช่องทางการแพร่กระจายที่สำคัญ ได้แก่

• ทางอากาศ: สปอร์ของเชื้อราที่ล่องลอยในอากาศ, ละอองน้ำลายจากการไอจามของผู้ป่วย, หรือแม้แต่ฝุ่นละอองที่มีสารชีวภาพปนเปื้อน สามารถเข้าสู่ร่างกายผ่านระบบทางเดินหายใจ
• การสัมผัสโดยตรง: การสัมผัสกับสารคัดหลั่งของสัตว์ป่วย, ดินที่ปนเปื้อนเชื้อโรค, หรือวัตถุที่ปนเปื้อนเชื้อโรคโดยไม่ได้ป้องกัน สามารถทำให้เชื้อโรคเข้าสู่ร่างกายผ่านบาดแผล หรือเยื่อบุต่างๆ
• การบริโภค: การรับประทานอาหารหรือน้ำที่ปนเปื้อนเชื้อโรค, สารพิษจากเชื้อรา, หรือสารเคมีทางการเกษตรที่ตกค้าง สามารถก่อให้เกิดอาการป่วยต่างๆ
• พาหะนำโรค: แมลง, สัตว์กัดแทะ, หรือสัตว์อื่นๆ ที่เป็นพาหะนำโรค สามารถแพร่กระจายเชื้อโรคจากแหล่งหนึ่งไปยังอีกแหล่งหนึ่งได้อย่างรวดเร็ว

ตัวอย่างอันตรายจากสารชีวภาพที่ควรระวัง:

• โรคทางเดินหายใจ: โรคหวัด, ไข้หวัดใหญ่, วัณโรค, โรคปอดอักเสบ, โรคจากเชื้อราในปอด
• โรคที่ติดต่อจากสัตว์สู่คน (Zoonoses): โรคพิษสุนัขบ้า, โรคไข้หวัดนก, โรคไข้เลือดออก, โรคฉี่หนู
• โรคที่เกิดจากอาหารเป็นพิษ: โรคท้องร่วง, อาเจียน, โรคบิด, โรคไทฟอยด์
• โรคผิวหนัง: กลาก, เกลื้อน, โรคผิวหนังที่เกิดจากเชื้อราหรือแบคทีเรีย

แนวทางป้องกันตนเองจากอันตรายของสารชีวภาพ:

• รักษาสุขอนามัยส่วนบุคคล: ล้างมือบ่อยๆ ด้วยสบู่และน้ำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งก่อนรับประทานอาหาร, หลังเข้าห้องน้ำ, และหลังสัมผัสสิ่งสกปรก
• สวมหน้ากากอนามัย: ป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรคทางอากาศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสถานที่ที่มีคนพลุกพล่าน หรือเมื่อต้องดูแลผู้ป่วย
• หลีกเลี่ยงการสัมผัสสัตว์ป่วย: หากจำเป็นต้องสัมผัส ควรป้องกันตนเองด้วยถุงมือและอุปกรณ์ป้องกันอื่นๆ และล้างมือให้สะอาดหลังสัมผัส
• ระมัดระวังในการรับประทานอาหาร: เลือกรับประทานอาหารที่ปรุงสุก สะอาด และหลีกเลี่ยงการบริโภคอาหารที่เสี่ยงต่อการปนเปื้อน
• ดูแลรักษาความสะอาดของบ้านและสิ่งแวดล้อม: กำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ของแมลงและสัตว์กัดแทะ, ทำความสะอาดพื้นผิวที่สัมผัสบ่อยๆ, และระบายอากาศภายในบ้านให้ถ่ายเทสะดวก
• เข้ารับการฉีดวัคซีน: ป้องกันโรคติดต่อบางชนิดที่สามารถป้องกันได้ด้วยวัคซีน
• ปรึกษาแพทย์: หากมีอาการผิดปกติ หรือสงสัยว่าตนเองได้รับสารชีวภาพอันตราย

สรุป:

อันตรายจากสารชีวภาพเป็นสิ่งที่ใกล้ตัวและสามารถเกิดขึ้นได้ตลอดเวลา การตระหนักถึงความเสี่ยงและปฏิบัติตามแนวทางป้องกันที่กล่าวมา จะช่วยลดโอกาสในการเจ็บป่วยและรักษาสุขภาพให้แข็งแรงอยู่เสมอ การดูแลสุขภาพไม่ได้หมายถึงการรักษาเมื่อป่วยเท่านั้น แต่ยังรวมถึงการป้องกันก่อนที่จะเกิดโรค ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในการใช้ชีวิตอย่างมีความสุขและปลอดภัย