ค่า เลือดต่ำกว่าเกณฑ์เกิดจากอะไร

ค่าเลือดต่ำกว่าเกณฑ์: สาเหตุที่ซ่อนเร้นและการวินิจฉัยที่แม่นยำ

ค่าเลือดต่ำกว่าเกณฑ์มักบ่งบอกถึงภาวะโลหิตจาง ซึ่งเป็นสภาวะที่ร่างกายมีเม็ดเลือดแดงน้อยกว่าปกติหรือเม็ดเลือดแดงมีขนาดเล็กผิดปกติ ส่งผลให้ร่างกายได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอ ถึงแม้สาเหตุหลักๆ จะเป็นที่รู้จักกันดี แต่ความซับซ้อนของภาวะนี้ต้องการการตรวจสอบอย่างละเอียดเพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง มิเช่นนั้น การรักษาอาจไม่ตรงจุดและไม่ได้ผลอย่างมีประสิทธิภาพ

แตกต่างจากความเข้าใจทั่วไปที่ว่าค่าเลือดต่ำเกิดจากการขาดธาตุเหล็กเพียงอย่างเดียว ความจริงแล้ว การที่ค่าเลือดต่ำกว่าเกณฑ์นั้นเกิดจากปัจจัยหลายประการที่ซับซ้อน และสามารถแบ่งสาเหตุออกได้เป็นกลุ่มใหญ่ๆ ดังนี้:

1. การสร้างเม็ดเลือดแดงลดลง (Decreased Red Blood Cell Production): นี่เป็นสาเหตุสำคัญที่มักถูกมองข้ามไป นอกเหนือจากการขาดธาตุเหล็ก วิตามินบี12 และกรดโฟลิค ซึ่งเป็นสารอาหารสำคัญในการสร้างเม็ดเลือดแดงแล้ว ยังมีสาเหตุอื่นๆ อีกมากมายที่อาจทำให้ร่างกายสร้างเม็ดเลือดแดงได้ไม่เพียงพอ เช่น:

• โรคไตเรื้อรัง: ไตมีบทบาทสำคัญในการสร้างฮอร์โมนเอริโทรโปเอติน (Erythropoietin) ซึ่งกระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดง หากไตทำงานผิดปกติ การสร้างเม็ดเลือดแดงก็จะลดลงตามไปด้วย
• โรคมะเร็งในไขกระดูก: มะเร็งบางชนิดอาจไปรบกวนการสร้างเม็ดเลือดแดงในไขกระดูก
• ภาวะธาลัสซีเมีย (Thalassemia): เป็นโรคทางพันธุกรรมที่ทำให้ร่างกายสร้างฮีโมโกลบินผิดปกติ ส่งผลให้เม็ดเลือดแดงมีอายุสั้นและมีจำนวนน้อย
• การใช้ยาบางชนิด: ยาบางชนิดอาจมีผลข้างเคียงต่อการสร้างเม็ดเลือดแดง

2. การสูญเสียเม็ดเลือดแดง (Increased Red Blood Cell Loss): การเสียเลือดอย่างต่อเนื่อง ไม่ว่าจะมากหรือน้อย สามารถทำให้ค่าเลือดต่ำลงได้ สาเหตุในกลุ่มนี้ได้แก่:

• การมีประจำเดือนมากผิดปกติ (Menorrhagia): เป็นสาเหตุสำคัญในเพศหญิงที่ทำให้เสียเลือดมากจนเกินไป
• แผลในทางเดินอาหาร: การมีแผลในกระเพาะอาหารหรือลำไส้เล็ก อาจทำให้มีเลือดออกเรื้อรัง
• โรคเลือดออกผิดปกติ (Bleeding Disorders): เช่น โรคฮีโมฟิเลีย ทำให้ร่างกายมีเลือดออกง่ายและหยุดยาก
• การบาดเจ็บหรือการผ่าตัด: การเสียเลือดจากการบาดเจ็บหรือการผ่าตัดอาจทำให้ค่าเลือดลดลงอย่างรวดเร็ว

3. การทำลายเม็ดเลือดแดงเร็วกว่าปกติ (Increased Red Blood Cell Destruction): ในบางกรณี ร่างกายอาจทำลายเม็ดเลือดแดงเร็วกว่าอัตราการสร้าง ทำให้ค่าเลือดต่ำลง เช่น:

• โรคโลหิตจางชนิดแตกต่างกัน: เช่น โรคโลหิตจางธาลัสซีเมีย โรคโลหิตจางจากการทำลายเม็ดเลือดแดงตัวเอง (Autoimmune hemolytic anemia)
• ภาวะติดเชื้อร้ายแรง: การติดเชื้อบางชนิดอาจทำให้ร่างกายทำลายเม็ดเลือดแดงได้

การวินิจฉัยที่ถูกต้อง: การตรวจเลือดอย่างละเอียด รวมถึงการตรวจหาธาตุเหล็ก วิตามินบี12 กรดโฟลิค และการตรวจนับเม็ดเลือด เป็นสิ่งสำคัญในการวินิจฉัยสาเหตุของค่าเลือดต่ำ แพทย์อาจต้องทำการตรวจเพิ่มเติม เช่น การตรวจไขกระดูก การตรวจอุจจาระ หรือการตรวจอื่นๆ เพื่อยืนยันการวินิจฉัย และเลือกวิธีการรักษาที่เหมาะสมกับแต่ละบุคคล

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ความรู้เบื้องต้นเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำแนะนำจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญได้ หากคุณมีอาการหรือกังวลเกี่ยวกับค่าเลือดของคุณ โปรดปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาที่ถูกต้อง