ทำไมผ่าตัดแล้วเสี่ยงติดเชื้อ

ภัยเงียบหลังมีดหมอ: ทำไมแผลผ่าตัดจึงเสี่ยงต่อการติดเชื้อ

การผ่าตัด แม้จะเป็นวิธีการรักษาที่มีประสิทธิภาพสูง แต่ก็มาพร้อมกับความเสี่ยงที่ไม่อาจมองข้ามได้ หนึ่งในความเสี่ยงนั้นคือ “การติดเชื้อหลังผ่าตัด” ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการฟื้นตัวและสุขภาพในระยะยาวอย่างร้ายแรง ความเข้าใจถึงสาเหตุและปัจจัยเสี่ยงต่างๆ จึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งที่จะช่วยลดความเสี่ยงและรับมือกับภาวะแทรกซ้อนนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ความเสี่ยงต่อการติดเชื้อหลังผ่าตัดไม่ได้เกิดขึ้นเพียงเพราะ “แผลเปิด” แต่เป็นผลมาจากปัจจัยหลายอย่างที่ทำงานร่วมกัน เราสามารถมองสาเหตุหลักๆ ได้ดังนี้:

1. การบุกรุกของเชื้อโรค: การผ่าตัดหมายถึงการเปิดช่องทางเข้าสู่ภายในร่างกาย แม้แพทย์และบุคลากรทางการแพทย์จะปฏิบัติตามมาตรฐานความปลอดภัยอย่างเคร่งครัด แต่โอกาสที่เชื้อโรคต่างๆ เช่น แบคทีเรีย ไวรัส หรือเชื้อรา จะเข้าสู่แผลผ่าตัดก็ยังคงมีอยู่ ปริมาณและชนิดของเชื้อโรคที่เข้าสู่แผลเป็นปัจจัยสำคัญ เชื้อโรคที่มีความรุนแรงสูง หรือเข้าสู่ร่างกายในปริมาณมาก จะเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้ออย่างมีนัยสำคัญ

2. ภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง: ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายเป็นด่านป้องกันสำคัญ หากระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ ไม่ว่าจะเกิดจากโรคประจำตัว ภาวะขาดสารอาหาร การใช้ยาบางชนิด หรือจากความเครียด ร่างกายจะมีความสามารถในการต่อสู้กับเชื้อโรคได้ลดลง ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อหลังผ่าตัดมากขึ้น การตรวจวัดระดับเม็ดเลือดขาวซึ่งเป็นเซลล์สำคัญในระบบภูมิคุ้มกัน จึงเป็นส่วนสำคัญก่อนการผ่าตัดเพื่อประเมินความเสี่ยง

3. ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการผ่าตัด: ความยาวนานของการผ่าตัด ความซับซ้อนของขั้นตอนการผ่าตัด ชนิดของการผ่าตัด (เช่น การผ่าตัดในช่องท้องมีความเสี่ยงมากกว่าการผ่าตัดเล็ก) และความสะอาดของห้องผ่าตัดล้วนเป็นปัจจัยที่ส่งผลต่อความเสี่ยง การใช้อุปกรณ์ที่ปราศจากเชื้อ การฆ่าเชื้ออย่างถูกวิธี และการปฏิบัติตามขั้นตอนการผ่าตัดอย่างเคร่งครัด จึงจำเป็นอย่างยิ่ง

4. ปัจจัยอื่นๆ: นอกจากปัจจัยข้างต้นแล้ว ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่อาจเพิ่มความเสี่ยง เช่น อายุของผู้ป่วย โรคประจำตัวอื่นๆ (เช่น เบาหวาน โรคหัวใจ) ภาวะอ้วน และการสูบบุหรี่ ซึ่งล้วนส่งผลต่อการฟื้นตัวและความสามารถในการต่อสู้กับเชื้อโรคของร่างกาย

การป้องกันและการดูแล: การป้องกันการติดเชื้อหลังผ่าตัดเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง ซึ่งรวมถึงการเตรียมตัวก่อนการผ่าตัดอย่างดี การดูแลแผลอย่างถูกวิธีตามคำแนะนำของแพทย์ การใช้ยาปฏิชีวนะตามที่กำหนด และการสังเกตอาการผิดปกติต่างๆ เช่น บวม แดง ร้อน ปวด และมีหนอง เพื่อแจ้งแพทย์ทันที การรักษาสุขภาพให้แข็งแรง การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ และการพักผ่อนอย่างเพียงพอ ก็เป็นส่วนสำคัญที่จะช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้กับร่างกาย

การผ่าตัดเป็นการรักษาที่จำเป็นในหลายกรณี แต่การตระหนักถึงความเสี่ยงต่อการติดเชื้อและการป้องกันอย่างถูกวิธี จะช่วยให้การผ่าตัดประสบความสำเร็จและลดความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนได้อย่างมีประสิทธิภาพ การปรึกษาแพทย์อย่างละเอียดก่อนการผ่าตัดจึงเป็นสิ่งสำคัญที่สุด เพื่อวางแผนการรักษาและลดความเสี่ยงให้ได้มากที่สุด